Dürtüsel satın alma eğilimiyle yürütücü işlevler, dürtüsellik ve kişilik arasındaki ilişkinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı dürtüsel satın alma ile kurulumu değiştirme, inhibisyon, seçici dikkat, çalışma belleği, dürtüsellik, kişilik ve duygudurum arasındaki ilişkileri incelemektir. Araştırmaya 33 kadın, 34 erkek olmak üzere 67 kişi katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 21,61 olarak hesaplanmıştır. Katılımcıların kurulumu değiştirme ve problem çözme becerilerini ölçmek amacıyla Wisconsin Kart Eşleme Testi, seçici dikkati ölçmek amacıyla Stroop Testi TBAG Formu, inhibisyon ve dikkati sürdürmeyi ölçmek amacıyla Londra Kulesi Testi, çalışma belleğini ölçmek için Wechsler Bellek Ölçeği-III Harf-Sayı Dizisi Alt Testi kullanılmıştır. Ayrıca dürtüsel satın alma eğilimini ölçmek amacıyla Dürtüsel Satın Alma Ölçeği, pozitif ve negatif duygudurumunu ölçmek amacıyla Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği, dürtüselliği ölçmek amacıyla Barratt Dürtüsellik Ölçeği Kısa Formu ve kişilik boyutunu ölçmek amacıyla Davranışsal İnhibisyon Sistemi / Davranışsal Aktivasyon Sistemi Ölçeği kullanılmıştır.Araştırmanın verilerine Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı, bağımsız gruplar t-testi, ılımlaştırıcı analiz ve yapısal eşitlik modeli (YEM) analizleri uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre; Dürtüsel Satın Alma Ölçeği ile Stroop Testi TBAG Formu'nun 5.Bölüm Düzeltme puanı; LKDX Testi'nin Zaman İhlali, Yürütme Zamanı ve Toplam Zaman puanları; Barratt Dürtüsellik Ölçeği Kısa Formu'nun Dikkat Dürtüselliği alt boyutu ile anlamlı korelasyon ilişkisi bulunmuştur. YEM analizi sonuçlarına göre; inhibisyon gizil değişkeninin dürtüsel satın alma bağımlı değişkenini anlamlı olarak yordadığı görülmüştür. Ayrıca Dürtüsellik gizil değişkeni dürtüsel satın almayı anlamlı olarak yordamaktadır. Kadın katılımcılar ile yapılan YEM'de kurulumu değiştirme ve inhibisyon; erkek katılımcılarda ise Stroop Testi TBAG Formu 5.Bölüm Düzeltme puanının dürtüsel satın almayı gizil değişkenlerinin dürtüsel satın almayı yordamaktadır. Çalışma belleği, kişilik ve duygudurum bağımsız değişkenlerinin dürtüsel satın almaya anlamlı katkısı bulunamamıştır.

This study aims to examine the relationships between impulse buying tendency and set-shifting, inhibition, selective attention, working memory, impulsivity, personality, and mood. The participants consist of 67 people, including 33 women and 34 men being an average age calculated as 21.61. The following tests were administered respectively: Wisconsin Card Sorting Test to measure participants' set-shifting and problem-solving skills, Stroop Test TBAG Form to measure selective attention, Tower of London Test to measure inhibition and sustained attention, Wechsler Memory Scale Letter-Number Sequencing Subtest III to measure working memory capacity. Besides, the subsequent scales were adopted respectively: Impulse Buying Scale to measure the impulse buying tendency; Positive and Negative Affect Scale to measure the positive and negative mood; Barratt Impulsivity Scale Short Form to measure the impulsivity and Behavioral Inhibition System / Behavioral Activation System Scale to measure personality. The dataset was analyzed through the Pearson correlation coefficient, independent groups t-test, moderator analysis, and structural equation model (SEM). In light of the findings, there is a significant correlation between the Impulse Buying Tendency Scale and the Attention Impulsivity subdimension of the Short Form of Barratt Impulsivity Scale, correction score of the 5th Section of the Stroop Test TBAG Forms with Time Violation, Execution Time, and Total Time scores of LKDX Test. The results of SEM analysis demonstrated that the inhibition-latent variable predicted the impulse buying dependent variable, and the latent variable of impulsivity significantly predicted impulse buying. While latent variables of set-shifting and inhibition predicted with only female participants, Stroop Test TBAG Form 5th Section Correction score predicted only male participants in SEM. There was no meaningful contribution of working memory, personality, and mood as independent variables to impulse buying.