Kırâat eğitim-öğretim geleneği ve günümüzdeki uygulamalar (Türkiye-Suudi Arabistan-Mısır örneği)

Abstract

Hz. Peygamber döneminde vahyin `ahrufü's-seb'a`ya göre okunması izninin verilmesiyle ortaya çıkan kırâat farklılıkları, o dönemden günümüze sözlü/şifahî ve yazılı/kitabî aktarım metotlarıyla nakledilmiştir. Bu tezimizde kırâat ilminde vahyin okunması, aktarılması ve süreç içerisindeki derleme, tasnif çalışmalarına ilk bölümde değinilmiştir. Ülkemizdeki günümüz kırâat tedrisatının temelini oluşturması yönüyle, bu ilmin İbnü'l-Cezerî (ö. 833/1429) aracılığıyla Osmanlı'ya intikali ve sonrasında ortaya çıkan tarîk ve mesleklerin oluşumuna da burada yer verilmiştir.Türkiye'deki kırâat eğitiminin tarihi süreciyle ele alındığı ikinci bölümde; günümüzde bu eğitimin verildiği yerler, programlar, kaynak eserler, öğrenci/kursiyer seçimi, eğitimde takip edilen yöntem vb. konular geniş bir çerçevede ele alınmıştır. Ülkemizdeki kırâat eğitim-öğretiminin usûl kısmında takip edilen ve birçoğunun birkaç sayfadan oluştuğu kavâid defterlerinin kifâyetsizliği göz önünde bulundurularak, bu ilmin tedrisatına katkı sunmak amacıyla bu kısım, ayrıntılı bir şekilde temel kaynaklar eşliğinde teori ve pratiğiyle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu yönüyle Türkiye'de halen uygulanan hem aşere hem de takrîb eğitimini ele alması, diğer taraftan uygulamadaki meslek tasarruflarının karşılaştırmalı olarak bir arada bulunması yönüyle de tez çalışmamız, ülkemizdeki akademik çalışmalara katkıda bulunmayı amaçlamıştır.Tez çalışmamızın üçüncü bölümünde, Suudi Arabistan ve Mısır'daki kırâat eğitim-öğretimi mahiyet, yöntem ve kurumlar açısından incelenmiş; Türkiye ile söz konusu ülkelerin olumlu ve eksik yönlerinin karşılaştırılması yapılmıştır. Akabinde ise farklılıklar ve benzerlikler sentez edilerek yeni bir yöntem denemesi ile kırâat eğitim-öğretiminde yeni bir model önerisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.Türkiye'de genel olarak kırâat ilmi tarihi, ihticâc, kırâat-Arap dilbilimi ilişkisi ile kırâat ilmi pratiğinin yer aldığı -bazı imam ve râvîleri ihtiva eden- kişi bazlı çalışmalar ya da tefsir-kırâat ilişkisi tarzında tezler ve makaleler yazılmıştır. Ancak Türkiye ve diğer İslam ülkelerindeki günümüz kırâat eğitim-öğretimi henüz karşılaştırmalı olarak çalışılmamıştır. Yeni bir bakış açısıyla müfredat ve metotlar ihtiva eden bu çalışmamızla, Türkiye'deki kırâat eğitim-öğretiminin teori ve pratiği değerlendirilmesi sonucu tespit edilen eksikliklerin giderilmesi hedeflenmiştir.

The knowledge of Quranic recitation (qira'at) emerged as a result of the development of Ahrufu's-Sab'a i.e seven letters which led to the appearance of differences in recitation during the period of Prophet Mohammad. It is a fact that there have been developed some verbal and written skills to transfer the holy revelation. Thus the first chapter of this thesis covers certain information regarding not only the reciting and transferring the revelation but also mentions the process of gathering and classification of the revelation. This chapter also emphasizes certain vital developments in the recitation curriculum that was brought through the transference of the great work of Ibn al-Djazarī (d. 1429) to Ottoman scholars. In this chapter, the process of `Tariq`s, `Meslek`s that were the outcome of the fact, previously mentioned, were also highlighted. Moreover, in the second chapter, containing fundamental information about the historical process of the Quranic recitation, the important facts that inform about places where recitation, were taught in our present were mentioned. Additionally, the curriculums and sources, and methods that are used in this education are mentioned. As the insufficiency of the qavaîd i.e regulations sources which are regarded as guide books of recitation methodology, some other fundamental sources are examined in terms of their theoretical and practical functions. At this point, it is visible that this thesis may be accepted as the first study since it offered significant information not only about 'Ashera-Taqrīb education in Turkey but also it makes a comparative study focusing `Meslek` possession. The third chapter comparatively examines the qira'at training and education systems that have been practicing in Saud Arabia and Egypt especially in the manners of the functional importance, methodological techniques, institutional differences of recitation skills, and differences. Having made an analysis of the similarities and differences in recitation training and education model in these countries and Turkey a new methodological model for recitation training and education is emphasized.It is undeniable that there have been important studies done in Turkey especially covering the history of the qira'at science, the matter of ihtijaj, the relation between qira'at and Arabic linguistic, and the theoretical and practical attitudes of some leading imams and narrators. Unfortunately, there is no sufficient study that comparatively examines the qira'at education neither in Turkey nor in any other Muslim countries. Therefore this thesis targets to overcome both theoretical and practical mistakes and deficiencies in qira'at training and education in Turkey by asserting some new models for the curriculum and methodology of qira'at training and education.