Dünyada ve Türkiye'de 68 olaylarının karşılaştırmalı bir incelemesi

Abstract

II. Dünya savaşı sonrası dünyada değişen güç dengesiyle yeni bir dünya düzeni kurulmuştur.1947'den 1991'e kadar yılına kadar sürecek olan soğuk savaş dönemi ortaya çıkmıştır. İki kutuplu dünya olarak adlandırılan bu süreçte ABD ve Sovyetler arasında yaşanan mücadele dünyadaki gelişmeleri meydana getirmiştir. İki süper güç arasındaki rekabetle ikiye bölünen dünya komünizm ve emperyalizm mücadelesine tanık olmuştur. II. Dünya Savaşından sonra birçok ülkede sosyalist düzene geçilmesi talebi ve sosyalist hareketlerin birçok ülkede yayılması, ABD tarafından tepkiyle karşılanmış ve Sovyetlere siyasal bir savaş ilan edilmiştir. Sovyetler de ABD'ye karşı sosyalist ülkeleri koruma altına almak için kominformu kurmuştur. Bu durum iki kutba ayrılmış dünyada farklı ideolojilerin gelişmesine, toplumsal olayların yaşanmasına ve hızlı tekelleşmeye sebebiyet vermiştir. 68'e giden yolda kapitalizmin ve komünizmin yayılımı dünya ülkelerinde iktisadi gelişimin yarattığı sınıfsal gerilimin toplumun en alt tabakasından en üst tabakasına kadar yayılmasıyla duyulan tepkiden kaynaklanmıştır.II. Dünya Savaşının ardından ortaya çıkan ulusal kurtuluş mücadelelerinin de hız kazanması, tüketim toplumunun ortaya çıkması, demokratik patlamaların yeni bir toplum yaratılabilme özlemi ve bu sebeple otoriteye duyulan başkaldırı 68 hareketinin dinamiklerini oluşturmuştur. Bu durumda toplumu dönüştürebilecek ve bununla mücadele edebilecek tek gücün aydınlar ve öğrenciler olduğu sonucu meydana çıkmıştır. 68 gençliği içinde yaşadıkları toplumu kabullenmeyip eleştiri yağmuruna tutmuş fakat eleştirdiği, toplumda eksikliğini gördüğü olaylara bütüncül bir yaklaşım sergileyememiştir. Bu sebeple 68 gençliği, eylemlerini belli bir plan doğrultusunda gerçekleştirilen bir harekete dönüştürememiştir. Plansız ve spontane gelişen eylemlerde, eylemciler neyi yıkmak istediklerini bilmişler; fakat yerine neyi ve nasıl kuracaklarını bilememişlerdir. Bu sebeple hareketler bir süre sonra kendi içinde yaratmış olduğu politik liderlerini siyasal liberalizme teslim ederek sönüp gitmiştir. Dünyayı sarsan eylemler, her ülkenin kendi politikalarına duyulan tepkiler şeklinde ortaya çıkmıştır. 1968'de Fransa'da başlayan ve tüm dünyaya yayılan hareketler kendine özgü nitelikler taşımıştır. Bütün dünyada üniversite işgalleri, eğitim boykotları hızla yayılmıştır. Gençlik; iktidar karşısında siyasi söylemlerini ifade ederek protesto, boykot ve üniversite işgalleri gerçekleştirmiştir. Kültürel ve siyasi değişim isteyen gençler sorgulayan, yorumlayan ve dönüştürmek isteyen tavırları ile özgür düşünen bir kuşağı meydana getirmişlerdir. Gençlerin eylemlerinde kullandıkları siyasi temalar dünyayı sarsan bir isyan hareketine dönüşürken; eğitim, cinsiyet eşitliği, cinsel özgürlük gibi ifadeler de domino etkisi yaratarak uluslararası talepler haline gelmiştir. 68 olaylarının sonucunda dünya, siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, temel haklar yönünden önemli kazanımlar sağlamıştır.

With the shift in balance of power after the Second World War, a new world order was formed. The cold war era which was to last from 1947 up to 1991 also emerged. This process named as a world of two blocs saw the struggles between the USA and the USSR caused major developments in the world. With the competition between these two super powers, the world divided into two became the struggle of communism and imperialism. After the Second World War, in many countries, the demand to be leaned towards the socialist order and the spread of socialist movements was met with a reaction by the USA. A political war was declared against the USSR. In order to protect the socialist countries, the USSR too formed a cominform against the USA. This situation resulted in the development of different ideologies, the experiencing of societal events and the reestablishment of countries and the quickening of monopoly in a world that was divided into two poles. Up to 1968, the spread of capitalism and communism in the countries of the world resulted from the reaction felt with the spread of economic developments that created class rift from the lowest levels of society to the highest. In the aftermath of WWII, the gaining of momentum of national liberation struggles that emerged, the emergence of consumerist societies, the craving that democratic explosions could create new societies and because of this, the resistance of authoritarians created the dynamics of the 1968 movements. In this situation, it emerged that the only force that could struggle to change societies were students and the enlightened ones. What happened within the 68 youth, by not accepting the society and holding onto criticism but what they criticised, they could not demonstrate a holistic approach to the insufficiencies they saw in the society. Because of this, the 68 youth could not transform their actions according to a definite plan that could be a realistic movement. In unplanned and spontaneous actions, the activists informed what they wanted to demolish but in its place they did not know what and how they intended to establish. And because of this, after a short while the movements died out within the very political leadership they created after submitting to political liberalisation. The actions that shook the world emerged in a way the reactions were felt about the policies of each country. The movements that started in France in 1968 and spread throughout the world carried their own unique characteristics. University occupations across the world, the boycott of education spread with much speed. The youth, against those in power saw the realisation of protests, boycotts and university occupation by making their political statements. The youth who wanted cultural and political change, the youth who questioned, commented and with their disposition that wanted transformation, brought about a generation of freedom thinkers. While the political themes the youth used in their activism turned into a revolution that shook the world, statements like education, gender equality, sexual freedom became international demands by creating a domino effect. At the end of the events of 68, the world, politics, economics, social, cultural and fundamental rights earned important gains in these regards.