İlhanlılar döneminde Horasan (1256-1335)

Abstract

Hülegü'nün Ön Asya'ya görevlendirilmesiyle başlayan süreçte Horasan bir İlhanlı toprağı hâline gelmişti. Bu süreç aynı zamanda Horasan'ın idarî statüsünün değişmesi anlamına geliyordu. Çünkü Horasan artık bütün Moğol ulusları için müşterek bir toprak parçası olmaktan çıkmıştı. İlhanlı Devleti elde ettiği bu coğrafyada idarî yönetimini, merkeziyetçi bir tutumla şehzâdeler üzerinden kurmuştu. Bu gelenek, tahta çıkan bütün İlhanlı hükümdarları tarafından devam ettirilmişti. Toplamda altı şehzâdenin görev aldığı Horasan, İlhanlılar zamanında iç ve dış hadiselerin yaşandığı önemli bir coğrafya olmuştu. İlhanlılar başta bölgede hak iddia eden Çağataylılar olmak üzere, bazı karma Moğol grupları ve bürokraside görev alan devlet adamlarının isyanlarına karşı bölgede var olmak için yoğun bir mücadele vermişti. Bu bağlamda çalışmada, Horasan'da yaklaşık seksen yıl süren İlhanlı yönetimi altında, bölgenin siyasî, iktisadî, kültürel, dinî ve tasavvufî değişim ve dönüşüm süreci ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler: Orta Çağ, İran, Moğollar, İlhanlı Devleti, Horasan.

In the process that started with Hülegü's assignment to Asia Minor, Khorasan had become an Ilkhanid land. This process also meant a change in the administrative status of Khorasan. Because Khorasan was no longer a common land for all Mongolian nations. The Ilkhanid State had established its organizational administration in this geography, which it had acquired through the princes with a centralist attitude. This tradition had continued by all the Ilkhanid rulers who ascended the throne. Khorasan, where six shahzadah were assigned, became a critical geography where internal and external events occurred during the Ilkhanate period. Ilkhanids struggled to exist in the region against the rebellions of some mixed Mongolian groups and politicians working in the bureaucracy, especially the Chagatays, who claimed rights in the area. In this context, this study discussed the region's political, economic, cultural, religious, and mystical change and transformation process under the Ilkhanid administration, which lasted for about eighty years.Keywords: Middle Ages, Iran, Mongols, Ilkhanid State, Khorasan.