`Çarların Şeceresi` (Tsarskiy Titulyarnik) adlı el yazması eserin tarih dil bilim bağlamında incelenmesi

Abstract

Tezimizin konusunu teşkil eden `Çarların Şeceresi` adlı kitap, 23 Mayıs 1672 tarihinde Çar Aleksey Mihayloviç Romanov'a takdim edilmiş el yazması bir eserdir. İçerisinde; Rusların efsanevî ilk hükümdarı Rurik'ten başlayarak, 1672'de tahtta bulunan Aleksey Mihayloviç'e kadar Rusya tarihi, Rus hükümdarlarının şecereleri, portreleri, armaları ve mühürleri; Moskova Patrikhanesinin kuruluşundan itibaren görev yapan patriklerin portreleri ve damgaları; patrikhaneler arasındaki yazışmalar (İstanbul, İskenderiye, Antakya, Kudüs ve Moskova); İstanbul Patriği İoasaf'ın, IV. İvan'ın çar olmasını onayladığı namesi (1561); İstanbul Patriği Yeremia'nın, Moskova'nın beşinci patrikhane olarak kabul edilmesini onaylayan namesi (1589); Kutsal Roma Germen İmparatorluğu (Roma Devleti); İspanya Krallığı; Fransa Krallığı; İngiltere Krallığı; Danimarka Krallığı; Polonya-Litvanya Birliği; İsveç Krallığı; Gürcü Krallığı; Eflak-Boğdan; Floransa ve Venedik devletleri; Hollanda Krallığı; Oranj Prensliği; Alman Elektörleri ve Saksonya Elektörlüğü; Brandenburg Elektörlüğü; Kurlandiya ve Semigalya Dükalığı; Holstein Dükalığı; Hamburg ve Lübeck devletleri; İran Şahlığı; Türk Sultanlığı; Hint Şahlığı; Buhara ve Hive Hanlıkları; Kırım Hanlığı; Kalmuk Tayşısı; Çerkes, Kumuk ve Nogay Mirzaları; Tuşeti ve (Pşavı) Şibutskiy (Gürcistan) toprakları ile ilişkiler ve hükümdarlarının şecereleri yer almaktadır. Tezimizde `Çarların Şeceresi` kitabının, Rusya Tarihi, Moskova Patrikhanesinin kuruluşundan itibaren görev yapan patriklerin portreleri ve damgaları; patrikhaneler arasındaki yazışmalar (İstanbul, İskenderiye, Antakya, Kudüs ve Moskova); İstanbul Patriği İoasaf'ın, IV. İvan'ın çar olmasını onayladığı namesi (1561); İstanbul Patriği Yeremia'nın, Moskova'nın beşinci patrikhane olarak kabul edilmesini onaylayan namesi (1589); kitabın Türk Tarihiyle ilgili kısmı, Türk Sultanlığı'nın Arması ve Türk Sultanı IV. Mehmet'in portresi kısımları araştırma kapsamına alınmıştır. Bu hedef doğrultusunda kitabın Rusça metni Türkçeye tercüme edilmiş, metinde geçen antroponimler ve toponimler tespit edilmiş ve metin tarihdilbilim bağlamında değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı, XVII yüzyılda kaleme alınmış `Çarların Şeceresi` (Tasrskiy Titulyarnik) adlı dünya tarihi kitabını tarihdilbilim bağlamında incelemektir.

`Tsarki Titulyarnik`, the subject of our thesis, is a manuscript presented to Tsar Aleksey Mikhailovich Romanov on May 23, 1672. The book covers the history of Russia from Rurik, the first legendary ruler of the Russians until Alexey Mikhailovich, who was on the throne in 1672; the genealogies, portraits, coats of arms, and seals of the Russian rulers; the portraits and stamps of the patriarchs who served since the establishment of the Moscow Patriarchate; the correspondence between the patriarchates (Istanbul, Alexandria , Antakya, Jerusalem, and Moscow); the Epistle of Ioasaf, Patriarch of Istanbul, in which Ivan was approved to be a tsar (1561); and the Epistle of Yeremia, Patriarch of Istanbul, in which he approved the acceptance Moscow as the fifth patriarchate (1589). It also includes the relations of Russian Empire with the Holy Roman German Empire (Roman State), the Kingdom of Spain, the Kingdom of France, the Kingdom of England, the Kingdom of Denmark, the Polish-Lithuanian Union, the Kingdom of Sweden, the Georgian Kingdom, the Principality of Wallachia-Moldavia, the states of Florence and Venice, the Kingdom of the Netherlands, The Principality of Oranj, the German Electors and the Saxonian Electorate, the Brandenburg Electorate, the Duchy of Courland and Semigallia, the Duchy of Holstein, the states of Hamburg and Lübeck, the Shah State of Iran, the Turkish Sultanate, the Indian Shah State, the Bukhara and Khiva Khanates, the Crimean Khanate, the Kalmuk Tayshisi, Circassian, Kumuk and Nogai Mirzas, and Tusheti and (Pshavi) Shibutsky (Georgia) Lands; and the genealogy of their rulers. In my thesis, the following parts of the book were included in the research: the history of Russia, the portraits and stamps of the patriarchs who served since the establishment of the Moscow Patriarchate; correspondence between patriarchates (Istanbul, Alexandria, Antakya, Jerusalem and Moscow); the Epistle of Ioasaf, Patriarch of Istanbul, in which Ivan was approved to be a tsar (1561); and the Epistle of Yeremia, Patriarch of Istanbul, in which he approved the acceptance Moscow as the fifth patriarchate (1589), the relations with Turks historically, Coat of Arms of the Turkish Sultanate, and the portrait of Turkish Sultan IV. Mehmet. In order to examine the aforementioned parts, the Russian text of the book was translated into Turkish. The anthroponym and toponyms in the text were determined, and the text was evaluated in the context of historical linguistics. The aim of the study is to examine the world history book `Tsarskiy Titulyarnik` written in the 17th century in the context of historical linguistics.