Toplumsal cinsiyet perspektifi açısından ortopedik engelli kadınlara yönelik ayrımcılığın incelenmesi: Zonguldak ili örneği

Abstract

Engelli kadınlar, hem kadın hem de engelli olmalarına bağlı olarak toplumda dezavantajlı bir konumda bulunan kişilerdir. Engel durumları nedeniyle çalışma ve eğitim-öğretim yaşamında sorunlar yaşayan, günlük ihtiyaçlarını karşılama noktasında zorlanan engelli kadınlar, toplumsal cinsiyet rolleri nedeniyle de ciddi sorunlar yaşamaktadır. Bu çalışma, ortopedik engelli kadınların toplumsal cinsiyetten kaynaklı yaşamış oldukları ayrımcılıkların ortaya çıkarılması amacıyla planlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma, Zonguldak ilinde gerçekleştirilmiştir çünkü Zonguldak, Türkiye'de engelli nüfusa sahip olan 21. il durumundadır. Örneklemin ulaşılması zor bir grup olması nedeniyle amaca yönelik örnekleme yöntemi kullanılarak seçilen 15 ortopedik engelli kadın araştırmaya katılmıştır. Araştırmada yarı-yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış ve görüşme formuna bağlı kalınarak ortopedik engelli kadınlarla derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Veriler; engelli kadınların birey, topluluk, mesleki, ev kadınlığı, annelik, eş olma ve akrabalık rolü ile şiddete maruz kalma durumları başlıkları altında yorumlanmıştır. Yapılan analiz sonucunda engelli kadınların günlük ihtiyaçlarının karşılanması noktasında sorunlar yaşadığı, eğitim-öğretim hayatına başlamalarında ve devam etmelerinde ailelerinden ve yakın çevrelerinden engellemelerle karşılaştıkları saptanmıştır. Çalışma yaşamına katılma noktasında ise; işverenler başta olmak üzere aileleri ve yakın çevreleri tarafından engelli kadın olmaları nedeniyle iş bulmaları ya da bir işte çalışmaları konusunda birtakım sorunlarla karşı karşıya kalmışlardır ve araştırmada çalışan engelli kadın sayısının oldukça düşük olduğu tespit edilmiştir. Evlilik kararı alma noktasında aileleri tarafından `bakılmaya muhtaç` olarak görülmeleri nedeniyle engelli kadınların aileleri tarafından desteklendiği ancak eşlerinin aileleri tarafından iyi bir eş ve anne olamayacaklarının düşünülmesi nedeniyle evlenmelerine ve çocuk sahibi olmalarına karşı çıkıldığı ortaya çıkmıştır. Katılımcıların ev işlerinin yerine getirilmesi hususunda eşlerinden veya yakın çevrelerinden destek alamadıkları, bu işleri engelleri nedeniyle yerine getiremedikleri durumlarda aile içinde sorun yaşadıkları ve özellikle de eşleri ile şiddete ve boşanmaya varan sorunlar yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca araştırmada engelli kadınların çevrelerindeki kişilerin kendilerine acıma duygusu ile yaklaşmaları nedeniyle de yardım taleplerini reddettikleri belirlenmiştir.

Women with disabilities, people who are in a disadvantaged position in society both women depending on their disability. Disabled women, who have problems in working and education life due to their disability, and have difficulties in meeting their daily needs, also experience serious problems due to their gender roles. This study was designed to reveal the discrimination they have experienced gender sourced from the orthopedically disabled women. Qualitative research method was used in the study. The research was carried out in Zonguldak province because Zonguldak is the 21st province in Turkey with a disabled population. Due to the fact that the sample is difficult to reach, 15 women with orthopedically disabilities, who were selected using the purposeful sampling method, participated in the study. Semi-structured interview form was used in the study and in-depth interviews were conducted with orthopedically disabled women by adhering to the interview form. Descriptive analysis technique was used in the analysis of the obtained data. Data; Disabled women are interpreted under the headings of individual, community, occupational, housewife, motherhood, being a wife and kinship roles and their exposure to violence. As a result of the analysis, it was determined that disabled women had problems in meeting their daily needs, and that they faced obstacles from their families and close circles in starting and continuing their education life. At the point of joining the working life; Employers, their families and their immediate surroundings, faced with some problems in finding a job or working in a job due to being disabled women, and it was found that the number of disabled women working in the study was quite low. It has been revealed that disabled women are supported by their families because they are seen as `in need of care` by their families at the point of making a decision to marry, but their spouses are opposed to marrying and having children because their families think that they cannot be good wives and mothers. It was concluded that the participants could not get support from their spouses or close relatives regarding the fulfillment of their household chores, they had problems within the family when they could not perform these tasks due to their disabilities, and especially they had problems with their spouses, including violence and divorce. In addition, it was determined in the study that disabled women refused help requests due to the pity of the people around them.