Freedom House'un Türkiye basın özgürlüğü raporları (2005, 2010, 2015)

Abstract

Demokratik toplumların vazgeçilmez unsurlarından biri olan basın özgürlüğü aynı zamanda sıklıklagündeme gelen tartışma konularından biridir. Ülkelerin basın özgürlüklerini gözlemleyen uluslararasıkuruluşların rapor, kitap, makale gibi yayınladıkları bir takım ampirik veriler kimi zaman bu tartışmalarakonu olmakla birlikte dünyada basın özgürlüğünün genel durumunu ortaya koyma açısından önemli biraçığı da gidermektedir. Bu anlamda, küresel ölçekte her yıl yayınlanan basın özgürlüğü endeksleri,ülkelerin basın özgürlüklerini değerlendirme ve zaman içindeki değişimlerini gösterme açısından pratikve faydalı bilgilendirme araçlarıdır. Söz konusu endeksler, ülkelerin basın özgürlüğüne ilişkin durumlarıhakkında sistematik bir bakış açısı kazandırmanın yanısıra, basın hukukunun uygulanması ve yerelpolitikaların geliştirilmesinde önemli rol oynamaktadır. Bununla birlikte, dünya genelinde uygulananhomojen bir ölçüm enstrümanı olması itibariyle bu endeksler, ülkelere özgü siyasi, ekonomik, sosyokültürel ve teknolojik farklılıkları dikkate alıp almadığı ile ilgili ulusal ve uluslararası düzeydetartışmalara konu olmaktadır. Küresel basın özgürlüğü endekslerinin metodolojisi, bu endeksleriyayınlayan düşünce kuruluşlarının finansal bağımsızlığı, siyasi ve ideolojik alt yapısı gibi faktörlerin nederece göz önünde bulundurulduğuna ilişkin eleştiriler de siyasi ve akademik tartışma konularınınarasında sıkça yer almaktadır. Dünyada en yaygın kullanılan ve en sık atıf yapılan endekslerden biriolan Freedom House Basın Özgürlüğü Endeksi'nin Türkiye'ye ilişkin verilerinin incelendiği bu çalışma,nitel araştırma türlerinden betimsel analiz yöntemi ile yürütülmüştür. Çalışmanın amacı Türkiye'dekibasın özgürlüğünün uluslararası bir kuruluş tarafından nasıl ele alındığını incelemek ve buradan yolaçıkarak küresel ölçekli bir endeksin en çok hangi kriterler üzerinden ülkelerin basın özgürlüklerinideğerlendirdiğine ilişkin genel bir tablo ortaya koymaktır.

Freedom of the press, one of the indispensable elements of democratic societies, is also one of thefrequently discussed topics. Although some empirical data such as reports, books and articles publishedby international organizations that monitor the freedom of the press of countries are sometimes thesubject of these discussions, they eliminate an important gap in terms of revealing the general situationof the freedom of the press in the world. In this sense, press freedom indices published annually on aglobal scale are practical and useful information tools in terms of evaluating the press freedoms ofcountries and showing their changes over time. These indices provide a systematic perspective on thesituation of countries regarding freedom of the press, and play an important role in the implementationof press law and the development of local policies. However, since these indices are a homogeneousmeasurement instrument applied throughout the world, they are the subject of discussions at nationaland international level regarding whether they take into account the political, economic, socio-culturaland technological differences specific to the countries. Criticisms about the extent to which factors suchas financial independence, political and ideological infrastructure of think tanks publishing these indicesare taken into account and the methodology of the global press freedom indices are frequently amongthe topics of political and academic discussion. This study, in which the most widely used in the worldand one of the most frequently cited Freedom House Press Freedom Index's reports on Turkey wasexamined, was conducted with the descriptive analysis method, which is the one of the qualitativeresearch types. The aim of this study is to examine how it is handled by an international organization ofpress freedom in Turkey and thus and to present a general picture on which criteria a global indexevaluates the freedom of the press of countries.