Aimé Césaire'ın `Sömürgecilik Üzerine Söylev` adlı yapıtında postkolonyal söylem ve Türkçeye çevirisi

Abstract

Bu yüksek lisans tezinin temel amacı, bir dönemin sömürgeci söylemi karşısında üretilen antikolonyalist tutumu, Sömürgecilik Üzerine Söylev adlı deneme türündeki eserin çevirisi üzerinden çeviribilimsel bir söylem çözümlemesi yöntemiyle incelemektir. Bu amaçla, çalışmanın giriş bölümünde, genel olarak sömürgecilik faaliyetlerine ve özellikle de Afrika'daki Fransız sömürgeciliğinin sonuçlarına odaklanılmıştır. Buradan hareketle, Fransız sömürgesi bir ada olan Martinik'te, dil ve kültürde sömürgecilik sonrası süreçte yaşanan travmanın ve kültürel yabancılaşmanın izleri sürülmeye çalışılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde, kolonyalizme kökten karşı çıkan ve gerek düşünceleriyle gerekse de eylemleriyle bütün bir hayatı boyunca, sömürgeciliğe ve ırkçılığa karşı mücadele eden Aimé Césaire'ın düşünce evreni, négritude (siyahilik) hareketi çerçevesinde değerlendirilmiştir. Aynı amaçla, Césaire'ın Sömürgecilik Üzerine Söylem adlı yapıtı şekil, içerik ve kapsam açısından incelenmiş ve çevirmen Güneş Ayas hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Söz konusu çalışmanın ikinci bölümünde, çeviri olgusundan hareketle, sömürgecilik sonrası süreçte çeviri çalışmalarının geldiği aşama, kültürel dönüş veya dönüşüm (cultural turn) bağlamında incelenmiştir. Çalışmanın kuramsal çerçevesini, Paul Bandia'nın sömürgecilik sonrası edebi eserlerin çevirisi için önerdiği Üçlü/Üç Katmanlı Çeviri Süreci yaklaşımı oluşturmaktadır. Bu amaç çerçevesinde, Sömürgecilik Sonrası Çeviri Kuramı (Postcolonial Translation Theory), postkolonyal dil, yazın, söylem ve çeviri etrafında Postkolonyalizm Çalışmalarının (Postcolonial Studies) bir parçası olarak irdelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümü, Aimé Césaire'ın Sömürgecilik Üzerine Söylev adlı yapıtında söylemin çözümlenmesine odaklanmıştır. Bu bölümde, söylem kavramından hareketle Söylem Çözümlemesi olgusuna ve Söylem Çözümlemesi konusunda öne sürülen çeşitli kavram, model ve kuramlara değinilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın yöntemini, van Dijk'in ideolojik söylemin çözümlenmesi konusunda önerdiği sınıflandırma oluşturmaktadır. Bu amaçla, van Dijk'in Ideology and Discourse: A Multidisciplinary Introduction adlı yapıtı incelenerek ideolojik söylem yapıları belirlenmiştir. Bu bölümün son kısmında, van Dijk'in önerdiği kategoriler ve Bandia'nın Üçlü/Üç Katmanlı Çeviri Süreci yaklaşımı çerçevesinde, yukarıda adı geçen eserden seçilen örnekler üzerinde, Fransızca, İngilizce ve Türkçe çevirileri aracılığıyla çeviribilim çerçevesinde bir söylem çözümlemesi gerçekleştirilmiştir.

The purpose of this Master's thesis is to analyze the anticolonialist attitude produced as a reaction to colonialist discourse of a period through a translational discourse analysis method based on the translation of the essay entitled `Discourse on Colonialism`. For this purpose, the colonial activities in general and the consequences of French colonialism in Africa in particular were focalized at the introduction part of the study. In this regard, the traces of trauma and cultural alienation following the phase of colonialization in language and culture at Martinique, a French colonized island were studied. The universe of thought of Aimé Césaire, who radically opposed colonialism and struggled against colonialism and racism with his thoughts and actions all his life, was evaluated within the framework of the négritude (blackness) movement at the first part of the study. For the same purpose, Césaire's work Discourse on Colonialism was examined in terms of form, content, and scope, and brief information was given about the translator Güneş Ayas. The stage of translation studies in the post-colonial period was examined in the context of cultural turn based on translation phenomenon at the second part of the study. The Tripartite or Tree-Tier Translation Process approach proposed by Paul Bandia for the translation of post-colonial literary works formed the theoretical framework of the study. Within this purpose, Postcolonial Translation Theory was discussed as part of Postcolonial Studies in terms of postcolonial language, literature, discourse, and translation. The third part of the study focused on the discourse analysis of Discourse on Colonialism of Aimé Césaire. The concept of Discourse Analysis and various concepts, models and theories put forward about Discourse Analysis were tried to be mentioned in this section. The categories proposed by van Dijk for the analysis of ideological discourse constituted the method of the study. For this, the ideological discourse structures were determined by analyzing the book entitled Ideology and Discourse: A Multidisciplinary Introduction authored by van Dijk. At the last part of this section, a translational discourse analysis was carried out through its French, English and Turkish translations on the selected samples from the aforementioned work within the framework of categories proposed by van Dijk and Tripartite or Tree-Tier Translation approach of Bandia.