Sarǐ Kunsem ye Adelina metni esasında Çuvaşçada hâl ekleri

Abstract

Çuvaşlar bugün Rusya Federasyonu içerisinde yer alan ve Orta İdil olarak adlandırılan bölgede yaşayan bir topluluktur. İlk Türkçedeki söz içi ve söz sonu r/l seslerini korumuş olması bakımından Türk lehçeleri içerisinde özel bir yere sahip olan Çuvaşça, Ana Bulgarcanın bugünkü tek temsilcisi durumundadır. Çuvaşça, sahip olduğu karakteristik özelliklerden ve bir Altay dili olan Moğolca ile benzerlikler göstermesinden dolayı Türk dili araştırmalarında ayrı bir öneme sahiptir. Y. İ. Skvortsov'un Sarǐ Kunsem ye Adelina adlı hikâyesi esasında Çuvaşçadaki hâl eklerini ses düzeni ve işlevleri bakımından ele alan bu çalışma giriş, dil incelemesi, metin ve sonuç olmak üzere 4 ana başlıktan oluşmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünü oluşturan Giriş kısmında Çuvaş Türkleri, Çuvaşistan, Çuvaşça ve Çuvaş Edebiyatı , Türkiye'de Çuvaşça Üzerine Yapılan Çalışmalar ile Y. İ. Skvortsov'un Hayatı, Sanatı ve Eserleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Dil İncelemesi başlığı altında çalışmanın asıl kısmını oluşturan hâl ekleri 8 alt başlıkta incelenmiştir. Bu dil incelemesinde, ilk olarak hâl eklerinin Çuvaşça ile yazılmış gramer kitaplarında ele alınış biçimlerine değinilmiştir. Hâl eklerinin tarihî Türk lehçelerindeki, Volga Bulgarcasındaki gelişiminden ve Türkiye Türkçesindeki benzer ve farklı olan işlevlerinden bahsedilmiştir. Daha sonra hâl eklerinin her biri ses düzeni, işlevleri ve hâl ekine özgü özel durumlar bakımından örneklerle incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümü metin ana başlığı `Transkripsiyon` ve `Türkiye Türkçesine Aktarma` şeklinde iki alt başlıktan oluşmaktadır. Bu bölümde Sarǐ Kunsem ye Adelina adlı hikâyenin transkripsiyonlu hâli ve Türkiye Türkçesine aktarılmış biçimi verilmiştir. Sonuç kısmında tüm bu çalışmaların neticesinde ulaşılan bilgilere ilişkin genel bir değerlendirme yapılmıştır.

The Chuvash is a community located in Russian Federation, which lives in an area named Middle Volga. For having protected the first in Turkic verbal and nonverbal r/l sounds, Chuvash has a distinctive position among other Turkic dialects, and it is also the sole representative of modern Main Bulgarian language. Chuvash, due to its characteristic features and showing similarities to Mongol which is Altaic language, has a different priority among Turkic linguistic researches. During the story of Y. I. Skvortsov's Sarǐ Kunsem ye Adelina, this study, which deals with case suffixes in Chuvash in terms of sound order and functions, consists of 4 main titles: introduction, language analysis, text and conclusion. In the Introduction, which forms the first part of the study,was given general information about Chuvash Turks, Chuvashia, Chuvash and Chuvash Literature, studies made in Turkey on Chuvash there is also information about Y. İ. Skvortsov's life, art and his works in general. Case suffixes that form the main part of the study beneath the title of Language Analysis was examined at 8 sub-titles. In this language analysis, firstly, the handling of case suffixes in grammar books written in Chuvash has been mentioned. Case suffixes in historical Turkic dialects was mentioned from its development in Volga Bulgarian and its similar and different functions in Turkish. After that, each of the case suffixes has been examined with examples in terms of sound order, functions and special cases specific to the case suffix. The third part of the study consists of two sub-headings: `transcription` and `translation into Turkish.` In this section, the story of Sarǐ Kunsem ye Adelina was given in transcribed form and in translated form into Turkish. In the conclusion section, a general assessment was made information obtained as a result of all these studies.