Pertevniyal Valide Sultan'ın baniliği

Abstract

Bu çalışmanın konusunu Osmanlı padişahlarından Sultan II. Mahmud'un eşi ve SultanAbdülaziz'in annesi olan Pertevniyal Valide Sultan'ın mimari kuruculuk faaliyetlerioluşturmaktadır. Pertevniyal Valide Sultan'ın yaptırdığı mimari eserler hakkında dahaönce detaylı bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada Pertevniyal Valide Sultan'ınvakfiyeleri ve arşiv belgeleri ışığında inşa ettirdiği, onardığı, günümüze ulaşan veulaşamayan tüm eserleri önce kendi içerisinde daha sonra çağdaşı olan yapılarlakarşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Bu çalışmanın ana kaynaklarını teşkil edenPertevniyal Valide Sultan'a ait vakfiye ve arşiv belgelerinden hareketle, Pertevniyal ValideSultan'ın imparatorluk toprakları içerisinde 4 cami, 5 çeşme,1 sebil,1 kütüphane,1muvakkithane,1 adet zaviye,3 adet mektep,2 adet türbe, 2 adet hastane inşa ettirdiği ve 2adet cami,1 adet çeşme ve 1 adet türbeyi tamir ettirdiği tespit edilmiştir. PertevniyalValide Sultan'ın İstanbul'da toplam 14 yapı yaptırarak, özellikle İstanbul'da mimarifaaliyetlerine ağırlık verdiğini görmekteyiz. Pertevniyal Valide Sultan mimari faaliyetleriniİstanbul'da yoğunlaştırsa da, Balkanlarda Sırbistan'ın Seniçe şehrinde ve Konya, Samsun,Şebinkarahisar, Tarsus gibi Anadolu'nun çeşitli yerlerinde de birçok hayır eserleriyaptırmış, harap durumda olan eserleri ise tamir ettirmiştir. Pertevniyal Valide Sultan'ınAksaray'daki külliyesi, konumu nedeniyle Aksaray Meydanı'nın oluşmasında önemli roloynamıştır. Pertevniyal Valide Sultan, Aksaray'da yaptırmış olduğu Pertevniyal ValideSultan Külliyesi ile eser bırakmış olan son valide sultan özelliğini taşımaktadır.

The subject of this study is the architectural founding activities of Pertevniyal ValideSultan, the wife of Sultan Mahmud II, one of the Ottoman sultans, and the mother ofSultan Abdulaziz. There has been no detailed study on the architectural works built byPertevniyal Valide Sultan before. In this study, all the works that Pertevniyal Valide Sultanhad built, repaired, existing or not are discussed first in themselves and then in comparisonwith the contemporary structures in the light of her foundation documents and archivedocuments. Based on the foundation documents and archive documents belonging toPertevniyal Valide Sultan, which constitute the main sources of this study, PertevniyalValide Sultan had 4 mosques, 5 fountains, 1 public fountain, 1 library, 1 timing room, 1zawiya, 3 schools, 2 tombs, 2 hospitals built and repaired 2 mosques, 1 fountain and 1tomb within the imperial lands. We see that Pertevniyal Valide Sultan had a total of 14buildings built in Istanbul and focused on her architectural activities especially in Istanbul.Although Pertevniyal Valide Sultan concentrated her architectural activities in Istanbul,she had many charitable works built in the Balkans, in the Serbian city of Sjenica and invarious parts of Anatolia such as Konya, Samsun, Sebinkarahisar, and Tarsus, and had theruined works repaired. Pertevniyal Valide Sultan's Complex in Aksaray played animportant role in the formation of Aksaray Square due to its location. Pertevniyal ValideSultan is the last valide sultan who left a legacy with the Pertevniyal Valide SultanComplex she had built in Aksaray.