Türk halk anlatılarında tabu ve kaçınmalar

Abstract

Temelinde inanç unsuru barındıran tabunun, insanlığın erken çağlarında ortaya çıktığı ve ilk yazısız kurallarını oluşturduğu bilinmektedir. Tarih, kültür, toplum hayatı ve din gibi unsurlarda yaşanan farklılaşma sonucu birtakım değişim ve dönüşümlere uğrayan tabular, toplum hayatında etkin bir rol üstlenmiştir. Kutsal yasaklar olarak bilinen tabular, toplumun ülkü değerlerini yüceltmekte önemli bir rol oynamaktadır. Ayrıca tabular, ihlal edildikleri takdirde doğaüstü güç/güçlerin harekete geçebileceğini, faillerin çeşitli yaptırımlara uğrayacağını peşinen bildirmekte ve bu yönüyle uyulması zorunlu kurallar bütünü olarak belirmektedir.İhlal edildikleri takdirde failleri büyük bir korku, kaygı ve dehşet duygusunun kaplayacağını önceden garanti eden tabular, kurgusal bir yapı arz eden halk anlatılarına da yansımıştır. Toplum, gündelik hayatta kendisine yol gösteren tabuları, estetik bir değere de haiz olan halk anlatıları aracılığıyla tekrar tekrar güncellemiş ve tabunun yaptırım gücünü daha da pekiştirmek gayesi gütmüştür.Tez, iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde tabu, kavramsal ve kuramsal açıdan ele alınmıştır. Bu bölümde tabunun kavramsal boyutu ve tabu ile ilişkili olan mana, totem, kirlilik ve kutsallık gibi kavramlar çeşitli ansiklopediler, sözlükler ve bilimsel çalışmalar aracılığıyla incelenmiştir. Tabu kavramsal açıdan ele alınırken, farklı disiplinlerin tabuyu anlamlandırma çalışmaları ile tabunun anlam alanı ve işlevlerinden bahsedilmiştir. İkinci bölümde ise zihinsel kodları temsil eden tabuların, Türk halk anlatılarına yansımaları ve bu yansımanın kaynağı hakkında yorumlama yapılmıştır. Sonuç bölümünde ise tabunun ve kaçınmaların kurulu düzeni destekleme ve sürekli kılma noktasındaki önemine vurgu yapılmıştır. Ayrıca ihlal edildiği takdirde tabuların Türk halk anlatılarından hareketle ne denli güçlü yaptırımlara kapı araladığı üzerinde durulmuştur.

Taboo which has faith factors at the basis is known that arised at the early ages and constituted the first unlettered rules of the humanity. Taboos have certain alterations and transformations after the differentiation conclusion of as history, culture, society life and religion factors and undertake active role in society life. Taboos known as sacred prohobitions have an important role about extolling ideal worths of the society. Also taboos inform previously when are violated supernatural powers can arouse, apply different sanctions to the guilties and on that sense appear rules totality which are accorded imperative.Taboos when are violated, previously assure that fear, anxiety and awe feelings cover all the guilties and reflect to folk narratives which have fictive texture. Sociey has updated once more again taboos which lead in the daily life to itself by way of folk narratives and tries to reinforce the sanction power of taboos.This thesis occurs from two parts. In the first part notional and speculative aspect of taboo is examined. In this part notional aspects of taboo and the notions as mana, totem, impurity, holiness are examined by way of encyclopedia, dictionaries and academic studies. When the notional aspect of taboo is examined, refered to interpretation studies of taboo of different disciplines and the meaning area and functions of taboo. In the second part taboos which represent to mental codes, are interpreted the reflection to Turk folk narratives and the source of this reflection. In the result part is given the point to the importance of taboos and avoidances about supporting and perpetuating situated scheme. Also with reference to Turk folk narratives when violated taboos cause how strong sanctions are examined.