Muhyiddîn el-Karabâğî'nin Şerhu Risâleti İsbâti'l-Vâcib li'd Devvânî adlı eserinin tahkik ve incelemesi

Abstract

Bu çalışmada Osmanlı alimlerinden Muhyiddin el-Karabâğî'nin (ö.1535), Celaleddin ed-Devvânî (ö.1502) tarafından telif edilen Risâletü isbâti'l- vâcibi'l-kadîme adlı risaleye yazdığı Şerhu risâleti isbât'il-vâcib li'd-Devvânî adlı eserinin tahkik ve incelemesi yapılmıştır.Eserin tahkiki için Türkiye kütüphanelerinde bulunan el yazması eserler arasından dört tane nüsha seçilmiş olup bunlardan en eski tarihli, tam metin ve daha okunaklı olan Murat Molla nüshası asıl kabul edilip diğer üç nüshayla mukayese edilerek tahkik edilmiştir. Bu nüshalar hakkında detaylı bilgiler verildikten sonra, önce metnin incelemesi ardından tahkiki sunulmuştur. Karabâğî, Şerhu Risâleti isbâti'l-vâcib li'd-Devvânî adlı eserinde, isbât-ı vâcib meselesinde kullanılan burhanları toparlayıcı ve eleştirel bir yaklaşımla ele almakta ve imkân delilinden hareketle illet-malul ilişkisini inceleyip devir ve teselsülün butlanı yoluyla Vâcib'in ispatına gitmeyi hedeflemektedir. Devvânî'nin yaptığı gibi o da felsefi kelam geleneğinden olan Râzî, Tûsî ve Cürcânî gibi alimlerin konu hakkındaki görüşlerine sık sık atıfta bulunmaktadır.

This research aims to investigate and analyze the work called `Sharh Risalah İsbât al-Wajib` which is written by Muhyiddin Karabagi (d.1535), who came from the Karabakh region of Azerbaijan and later came to Anatolia and served in the madrasas there, as a commentary on the work entitled `Risalah İsbât al-Wajib al-Qadima` authored by Jalaluddin al-Dawani (d.1502).For the investigation of the work, four copies were selected from among the copies found in the libraries of Turkey, and the oldest and most legible of them (Murat Molla) was considered the original. After giving detailed information about these copies, the analysis and investigation of the work was presented. Karabagi, in his work `Sharh Risalah İsbât al-Wajib` took a collected approach to the subject by examining in more detail the concepts such as wajib, mumkin, dawr, tasalsul and illiyyet that Dawani centered in his work `Risalah İsbât al-Wajib al-Qadima`. Moreover, He followed the same idea with al-Dawani in his work, thinking that the evidence (ispat) of Wajib could be revealed through the invalidity (butlan) of the devr and the teselsul. In addition, as al-Dawani did, Karabagi often referred to the views of Razi, Tusi and Cürcânî on the subject, which are from the philosophical Kalam tradition in his work.In summary, this study aims to investigate and analyze Muhyiddin Karabagi's work titled `Sharh Risalah İsbât al-Wajib`.