Gramsci ve Freire temelinde yetişkin eğitimi süreçlerine eleştirel bir bakış: HEM örneği

Abstract

Yetişkin eğitimini, toplumsal olay ve olgulardan, ideolojilerden yalıtılmış, kendi başına varlık bulan bir alan olarak düşünmek mümkün değildir. Özellikle 1980 sonrası yeni liberal ideolojiyle birlikte muhafazakâr anlayışın aile, din, hukuk gibi toplumsal kurumlara yansıdığı gibi ülkemizde yetişkin eğitiminin en yaygın kamu uygulama sahası olarak Halk Eğitimi Merkezlerinin plan ve uygulamalarına da yansıdığı bir gerçektir. Bu bağlamda Halk Eğitimi Merkezleri, yetişkin bireyler için bir yandan hızlıca ulaşılan sertifikalarla `istihdam ışığı` olarak görülürken diğer yandan da özellikle kadın yetişkinler için geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini sekteye uğratmadan sosyalleşme amacıyla `evden çıkış kapısı` olarak nitelendirilmektedir. Yetişkin bireylerin öğrenme süreçlerinin ise eğitimin pedandragojik boyutu geri planda bırakılarak andragojik ilke ve tekniklerden çok pedagojik ilke ve tekniklerle yürütüldüğü görülmektedir. Yetişkin eğitiminin pedagojik ilke ve tekniklerle yürütülmesi de söz konusu alanın bilinçlendirici, sorgulayıcı ve de özgürleştirici yönüne ket vurmaktadır. Dolayısıyla yetişkin bireyler, öğrenme sürecinde edindikleri bilgi, beceri ve deneyimleri toplumsal, kültürel, ekonomik ve siyasal yaşantılarında sınırlı farkındalıkla kullanmaktadır. Yetişkin eğitimi süreçlerinin eleştirel perspektiften ele alındığı bu çalışma, nitel araştırma yöntem ve teknikleriyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmada; Isparta HEM özelinde toplumsal olgu ve olayların yetişkin eğitimi alanına nasıl yansıdığı, yetişkin eğitimcilerin öğrenme sürecinde nasıl bir rolü olduğu ve sosyal etkileşim alanında paylaşılanların toplumsal, kültürel, ekonomik ve de siyasal yaşantıları nasıl etkilediği eşitlikçi, bilinçlendirici ve özgürleştirici temelde merak konusu olmuştur. Bu bağlamda çalışmanın verileri, 2020-2021 eğitim-öğretim yılı ile sınırlandırılarak Isparta HEM'de hizmet veren yetişkin eğitimciler ile gönüllülük esasına dayalı olarak sahada gerçekleştirilen derinlemesine görüşmelerle elde edilmiştir. Elde edilen veriler ise Kategorik İçerik Analizi Perspektifiyle çözümlenmiştir.

It is not possible as a field that finds adult education from events and facts, ideologies, on its own. It is a fact that the conservative understanding, especially with the neo-liberal ideology after 1980, is reflected in social institutions such as family, religion, and law, as well as in the plans and practices of Public Education Centers, as the most common public practice area of adult education in our country. In this context, Public Education Centers are seen as an `employment light` for adult individuals with certificates that are quickly accessed, on the other hand, they are described as a `gateway from home` on the basis of socialization, especially for female adults as belonging to a social group. It is seen that the learning processes of adult individuals are carried out with pedagogical principles and techniques rather than andragogic principles and techniques, leaving the pedagogical dimension of education in the background. Carrying out adult education with pedagogical principles and techniques also inhibits the awareness-raising, questioning, critical perspective and liberating aspects of the field. Therefore, adult individuals use the knowledge, skills and experiences they have acquired in the learning process with limited awareness in their social, cultural, economic and political lives.This study, in which adult education processes are discussed from a critical perspective, was carried out with qualitative research methods and techniques. The data of the study were obtained through in-depth interviews conducted in the field with adult educators serving in Isparta Public Education Center, limited to the 2020-2021 academic year. The data obtained were analyzed with the Perspective of Categorical Content Analysis.