Eski Uygur Türkçesinde öz (core) - dış (peripheral) katmanlı birleşik yapılarda zamansallık

Abstract

Eski Uygur Türkçesi metinleri birleşik yapılı tümcelerin kullanımı açısından oldukça zengin bir malzemeye sahip olduğundan birleşik katmanlı tümcelerde görülen göreceli zaman anlamının incelenmesinde zengin bir veri tabanı oluşturmaktadır. Bu bağlamda eldeki çalışma Eski Uygur Türkçesi metinlerinde yer alan birleşik yapılı tümcelerin içerdiği göreceli zaman anlamını kapsamaktadır. Bu süreçte zaman anlamı içeren birleşik yapılı tümceler üzerinde hem sentaktik hem de semantik bir değerlendirilme yapılacaktır. Geleneksel dil bilimi çalışmalarında birleşik yapılı tümcelerle alakalı farklı görüşlerin ileri sürüldüğü görülmektedir. Bu durum konu ile ilgili kavramkarışıklığının oluşmasına da neden olmaktadır. Bu sebeple Eski Uygur Türkçesi metinlerinde zaman içerikli birleşik yapılı tümcelerin sentaktik açıdan değerlendirilmesinde, verilerinin evrensel bir niteliğe sahip olduğu düşünülen Birleşme ve Tür kuramı ölçüt alınacaktır. Zaman anlamı içeren partisiplerin, gerundiumların, durum morfemleri ve/veya edatlarla birlikte oluşan kimi analitik formların yer aldığı tümceler ile bağlaçlı ve bağlaçsız sıralanan birleşik yapılı tümceler Birleşme ve Tür kuramına göre tasnif edilmeye çalışılacaktır. Ayrıca Türkiye Türkçesinde birleşik yapılı tümcelerin bilgi yapısı ile ilgili yapılan tipoloji çalışmalarının geçerliliği bu tümceler üzerinde sınanacaktır. Zaman anlamı içerdiği düşünülen birleşik yapılı tümcelerin semantik değerinin doğru bir şekilde yorumlanmasında fiillerin kılınış değerinin, tümcede geçen zaman içerikli leksik işaretleyicilerin ve kontekstin önemi vurgulanacaktır. Bu bağlamda eldeki veriler doğrultusunda belirli morfemlerin ya da analitik formların belirli zaman anlamları ile yorumlanmasının ne denli doğru olduğu sorgulanacaktır

Since the Old Uighur Turkish texts have a very rich material in terms of the use of compound structured sentences, they constitute a rich database in the analysis of the relative tense meaning seen in compound layered sentences. In this context, the present study covers the relative tense meaning of compound structured sentences in Old Uighur Turkish texts. In this process, both a syntactic and a semantic evaluation will be made on sentences with compound structures containing the meaning of time. In traditional linguistics studies, it is seen that different opinions about sentences with compound structures are put forward. This situation also causes a confusion about the subject. For this reason, in the syntactic evaluation of compound structured sentences with time content in Old Uyghur Turkish texts, Juncture and Nexus theory, whose data is considered to have a universal quality, will be taken as a criterion. Sentences that include participles, gerundiums, state morphemes and / or some analytic forms formed with prepositions and sentences ordered with or without conjunctions will be classified according to Juncture and Nexus theory. In addition, the validity of the information made typology studies on the structure of the combined sentence of Turkish will be tested on these sentences. In the correct interpretation of the semantic value of the compound structured sentences, which are thought to contain the meaning of time, the importance of the actionality of the verbs, the lexical markers with tense content and the context will be emphasized. In this context, it will be questioned whether it is valid or not to interpret certain morphemes or analytical forms with certain time meanings.