Çoruh Nehrinde uygulanan su yönetimi politikaları ve bölgeye olan ekolojik etkileri

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Çoruh nehrinde uygulanan su yönetimi politikalarından baraj ve HES'lerin bölgeye olan ekolojik etkilerini ortaya koymaktır. İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana ortaya çıkmış ve günümüzde de çoğalmaya devam eden barajların ve HES'lerin sınır aşan sular üzerindeki ekolojik etkilerini anlatabilmek için sınır aşan su kavramının tarihsel süreci aktarılmıştır ve dönem içerisindeki değerlendirmesi yapılmıştır. Su kaynaklarından faydalanma konusunda kıyıdaş ülkeler arasında yaşanan anlaşmazlıklara çözüm arayışlarında `sınır aşan`, `sınır oluşturan` ve `uluslararası su-nehir-havza` gibi kavramlar gündeme gelmiş, ulusal, bölgesel ve küresel su yönetimi kuruluşları suyun ortak kullanımına yönelik ilke ve kurallar ortaya koymaya çalışmışlardır. Türkiye'de enerji bağlamında Güneydoğu Anadolu Projesinden (GAP) sonra ikinci büyük proje Çoruh Havzası Projesi olmuştur. Bu çalışmada Çoruh nehri ana kol üzerinde yapılmış olan 5 adet baraj ve HES olan Muratlı, Borçka, Deriner, Artvin ve Yusufeli barajlarının ekolojik ve toplumsal etkileri siyasal bağlamda ele alınmıştır. Bu çalışma, su yönetimi, enerji ve çevre konuları ile ilgili yapılan değerlendirmelerin dengeli bir yaklaşımla ele alınması gerektiğine vurgu yapmaktadır. Enerjinin ekonomiye ve yerel kalkınmaya sağladığı katkı ve sanayi üzerindeki etkisinin büyük olduğu ortadadır. Proje ile bölgede tatlı su balıkçılığı artmış, göl ve su sporları yönünden olumlu sonuçlara ulaşılmıştır. Diğer taraftan barajların inşasının tatlı sulardaki ekosistemi çeşitli şekillerde olumsuz etkilediği; nehirlerin doğal akışını bozduğu, su canlılarının göç yollarını değiştirdiği, tarım alanlarının azalmasına, ekosistemin bozulmasına, flora ve faunanın tahribine ve göçlere neden olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Çoruh nehrinde uygulanan su yönetimi politikalarının siyaset ve çevre bağlamında incelenmesinin, siyaset bilimi ve kamu yönetimi dalı çerçevesinde literatüre katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Bu etkileri anlatırken çalışmada kullanılan yöntem, nitel araştırma yönteminden veri toplama tekniği olarak belgesel kaynak tarama yöntemi (belge analizi) kullanılmıştır.Anahtar KelimelerÇoruh nehri, su yönetimi, barajlar, ekolojik sistem, çevre etkileri, sınır aşan su.

The aim of this study is to reveal the ecological effects of dams and HEPPs, which are among the water management policies implemented in the Coruh River, on the region. In order to explain the ecological effects of dams and HEPPs, which have emerged since the Second World War and continue to increase today, on transboundary waters, the historical process of the concept of transboundary water has been conveyed and its evaluation within the period has been made. Concepts such as `cross-border`, `border-forming` and `international water-river-basin` have come to the fore in the search for a solution to the disputes between riparian countries regarding the use of water resources, and national, regional, and global water management organizations have come up with principles and rules for the common use of water. they tried to put in terms of energy in Turkey, the second largest project after the Southeastern Anatolia Project (GAP) has been the Çoruh Basin Project.In this study, the ecological and social effects of the Muratlı, Borcka, Deriner, Artvin and Yusufeli dams, which are 5 dams and HEPPs built on the main branch of the Coruh river, are discussed in the political context. This study emphasizes that evaluations on water management, energy and environmental issues should be handled with a balanced approach. It is obvious that the contribution of energy to the economy and local development and its impact on the industry are great. With the project, freshwater fishing in the region has increased and positive results have been achieved in terms of lakes and water sports. On the other hand, the construction of dams negatively affects the freshwater ecosystem in various ways; It has been concluded that rivers disrupt their natural flow, change the migration routes of aquatic organisms, decrease agricultural areas, deteriorate the ecosystem, destroy flora and fauna, and cause migration. It is thought that examining the water management policies implemented in the Coruh river in the context of politics and environment will contribute to the literature within the framework of political science and public administration. While describing these effects, the method used in the study, the method of documentary source scanning (document analysis) was used as a data collection technique from the qualitative research method.KeywordsCoruh river, water management, dams, ecological system, environmental effects, transboundary water.