Fen bilimleri dersinde öğrencilerin üst bilişsel öğrenme stratejileri kullanımında öz-yeterlik ve başarı hedef yöneliminin rolü

Abstract

Araştırmanın amacı, ortaokul 7.sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersindeki üst bilişsel öz-düzenlemeli öğrenme stratejilerini kullanmada başarı hedef yönelimleri ve öz-yeterliğin rolünü araştırmaktır. Çalışma 2019-2020 eğitim-öğretim yılının bahar döneminde Kars ilinde bulunan 5 ortaokuldaki toplam 457 öğrenciyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Hedef Yönelim Ölçeği, Üst Bilişsel Öz-düzenleme Ölçeği ve Öz-yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin betimsel analizi için SPSS 20.0 paket programı ve çıkarımsal analizleri için Lisrel 8.8 programı kullanılmıştır.Yapısal eşitlik modelinden elde edilen bulgulara göre; öz-yeterlik değişkeninin, öğrenme yaklaşma ve performans yaklaşma değişkenleri ile istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif bir ilişkisi olduğu görülürken, öğrenme kaçınma hedefleri ile anlamlı fakat negatif yönde ilişkisi olduğu bulunmuştur. Öz-yeterlik ile performans kaçınma hedefleri arasında ilişkinin ise istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Üst bilişsel öz-düzenleme değişkenleri ile diğer yordayıcı değişkenlerin direkt ilişkilerine bakılacak olursa, planlama değişkenini öz-yeterlik değişkeni ve başarı hedef yönelimi değişkenlerinden yalnızca öğrenme yaklaşma değişkeninin anlamlı bir şekilde yordadığı görülmektedir. İzleme değişkenini öz-yeterlik değişkeni anlamlı bir şekilde yordarken izleme değişkeninin başarı hedef yönelimlerinden hiçbiri ile anlamlı ilişkisi bulunamamıştır. Düzenleme değişkeni ise yine öz-yeterlik ve öğrenme yaklaşma hedefleri tarafından anlamlı bir şekilde yordanmıştır. Diğer yandan, öğrenme kaçınma, performans yaklaşma ve performans kaçınma hedeflerinin hiçbiri ile üst bilişsel öz-düzenleme değişkenleri arasında anlamlı bir ilişkisi bulunamamıştır. Öz-Yeterlik değişkeninin üst bilişsel öz-düzenleme değişkenleri üzerinde direkt etkilerinin yanı sıra bazı dolaylı etkileri de anlamlı bulunmuştur. Öz-yeterliğin planlama üzerindeki hem başarı hedef yönelimi değişkenleri üzerinden dolaylı etkisi hem de toplam etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Öz-yeterliğin izleme üzerindeki başarı hedef yönelimi değişkenleri üzerinden dolaylı etkisi anlamlı bulunamamışken, toplam etkisi anlamlı bulunmuştur. Son olarak, öz-yeterliğin düzenleme üzerindeki hem başarı hedef yönelimi değişkenleri üzerinden dolaylı etkisi hem de toplam etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.Bu sonuçlar yorumlandığında öğrencilerin fen bilimleri dersinde başarılı olmak istediklerinin fakat bu isteğin sebebinin farklılık gösterdiği görülmektedir. Yani öğrenciler dersi anlama, içsel olarak öğrenme eğilimi gösterdikleri gibi dersi yanlış anlama ve öğrenememekten kaçınma eğiliminde de bulundukları gözlenmiştir. Aynı zamanda öğrencilerin arkadaşlarından üstün görünme, daha az gayretle daha kolay başarma amacı ile hareket ederken bazı öğrenciler ise başarısız görünmekten kaçındıkları görülmektedir. Dolaylı etkiler yorumlandığında, öz-yeterliği yüksek olan öğrencilerin aynı zamanda başarı hedef yönelimi eğiliminde olduğu ve planlamalar yaptığı görülmektedir. Yine öz-yeterliği yüksek olan öğrencilerin süreç içerisinde izlemeler yaptığı görülmektedir. Ve son olarak öz-yeterliği yüksek olan ve başarı hedef yönelimi eğilimi gösteren öğrencilerin öğrenme süreçlerinde düzenlemeler yaptığı görülmektedir. Araştırmadan elde edilen bulgular Türkiye şartları göz önünde bulundurularak tartışılmış, olası sınırlılıklara çalışmada yer verilmiştir.

The aim of the research is to investigate the role of achievement goal orientations and self-efficacy in middle school 7th grade students' use of metacognitive self-regulated learning strategies in science course. The study was carried out with a total of 457 students in 5 middle schools in Kars in the spring term of the 2019-2020 academic year. Goal orientation scale, metacognitive self-regulation scale and self-efficacy scale were used as data collection tools in the research. SPSS 20.0 package program was used to evaluate the obtained data and Lisrel 8.8 program was used for inferential analysis.According to the findings obtained from the structural equation model; while it was seen that the self-efficacy variable had a statistically significant and positive relationship with the mastery approach and performance approach variables, it was found to have a significant but negative relationship with the mastery avoidance goals. It was seen that the relationship between self-efficacy and performance avoidance goals was not statistically significant. Considering the direct relationships between metacognitive self-regulation variables and other predictor variables, it is seen that only mastery approach variable significantly predicts planning variable from self-efficacy variable and achievement goal orientation variables. While the self-efficacy variable predicted the monitoring variable significantly, the monitoring variable was not significantly related to any of the achievement goal orientations. The regulation variable was also significantly predicted by self-efficacy and mastery approach goals. On the other hand, no significant relationship was found between mastery avoidance, performance approach and performance avoidance goals and metacognitive self-regulation variables. Besides the direct effects of the self-efficacy variable on the metacognitive self-regulation variables, some indirect effects were also found to be significant. Both the indirect effect and the total effect of self-efficacy on planning on achievement goal orientation variables were found to be statistically significant. While the indirect effect of self-efficacy on monitoring over achievement goal orientation variables was not significant, the total effect was found to be significant. Finally, both the indirect effect and the total effect of self-efficacy on regulation over achievement goal orientation variables were found to be statistically significant.When these results are interpreted, it is seen that the students want to be successful in the science course, but the reason for this desire differs. In other words, it has been observed that students have a tendency to understand the lesson and learn internally, as well as to avoid misunderstanding the lesson and not being able to learn. At the same time, it is seen that while students act with the aim of appearing superior to their friends and succeeding more easily with less effort, some students avoid appearing unsuccessful. When indirect effects are interpreted, it is seen that students with high self-efficacy also tend to have achievement goal orientation and make plans. Again, it is seen that students with high self-efficacy monitor the process. And finally, it is seen that students with high self-efficacy and achievement goal orientation tend to make regulations in their learning processes. The findings obtained from the research were discussed considering the conditions of Turkey, and possible limitations were included in the study.