Klasik Türk şiirinde halk hikayelerinin imge olarak kullanımı

Abstract

Bu çalışmada klasik Türk şiiri metinlerinde imge kurgulaması oluşturulurken yararlanılan halk hikâyeleri tespit edilmiştir. Örneklem metodu seçilerek klasik şiir metinleri ile halk hikâyeleri arasındaki ilişkiyi belirlemek ve karşılaştırmak amacıyla 18 divan şairinin gazel nazım biçimiyle yazılan şiirleri incelenmiştir. Yapılan incelemede klasik şiirde işlenen toplam 47 halk hikâyesine atıfta bulunulduğu saptanmıştır. Beyitlerde işlenen bu halk hikâyelerini `Efsanevi Çift Kahramanlı Aşk Hikâyeleri`, `Dini Temalı Halk Hikâyeleri` ve `Destani Halk Hikâyeleri` başlıkları altında atıf tespit edilerek hikâyeler bu başlıklar altında sınıflandırılmıştır. Hikâyelerin inceleme bölümünde tasniflerine göre sınıflandırılan halk hikâyelerinden en fazla efsanevi çift kahramanlı aşk hikâyelerinin zikredildiği saptanmıştır. Bu hikâye başlığı altında popüler olan; Hüsrev ü Şirin, Leylâ vü Mecnûn, Yûsuf u Züleyhâ gibi halk hikâyelerin sıkça göndermede bulunulduğu görülür. Aynı zamanda dini temalı halk hikâyeleri başlığı altında bulunan Kısasü'l Enbiyâ hikâyelerinde sıkça zikredildiği saptanmıştır. Destanî halk hikâyeleri ise bu türler içinde en az zikredilen başlığı oluşturulduğu görülmüştür. Son bölümde ise incelenen hikâyelerle ilişkili kelime ve kavram listelenmiştir. Böylelikle klasik Türk şiirinin halk hikâyeleriyle ilişkili olduğunu gösteren bir veri tabanı kurulmuştur. Yapılan tüm bu göndermeler üzerinden klasik Türk şiirinde kullanılan halk hikâyelerinin imge/mazmun kurgulama safhasında şiire kattığı mana zenginlikleri tespit edilerek açıklanmıştır.

In thepresent study, folk tales used in creating image in classical Turkish poetry texts were identified. The poems of 18 divan poets written in ghazelstyle were examined to identify and compare the relations between classical poetry texts and folk tales by choosing the sampling method. In thisprocess, it was found that a total of 47 folk tales in classical poetry were referenced. These folk stories, which were mentioned in couplets, were identified and classified under the titles of `Legendary Love Stories with Double Heroes`, `Folk Stories with Religious Themes`, and `Epic Folk Stories`. It was found that the legendary love stories with double heroes were mentioned the mostamong the folk tales classified in the analysis of these stories. It was found that folk tales such as `Hüsrev ü Şirin`, `Leyla vü Mecnûn`, `Yûsuf u Züleyha`, which are popular under this storytitle, were frequently referred to. It was also determined that it is frequently mentioned in the stories of `Kısasü'l Enbiyâ` under the title of folk tales with religious themes. It was seen that epic folk tales were the least mentioned title among these types. The words and concepts related to the analyzed stories are listed in the final part. In this way, a database was created showing that classical Turkish poetry is related to folk tales. The richness of meaning that the folk tales used in classical Turkish poetry added to the poem in the stage of image/proposition editing was determined and explained through all these references.