Kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetlerinin bölgesel kalkınma farklılıklarını gidermedeki etkisi

Abstract

Gerek ülkeler arasında gerekse ülke sınırları içerisinde yer alan bölgeler arasında kalkınma farklılıklarının mevcudiyetini koruduğu herkesçe dile getirilen bir gerçektir. Gelişmiş ekonomiler de dâhil, bölgeler arası kalkınma farklılıkları tam olarak giderilememiştir. Bu nedenle, kalkınma kavramı halen güncelliğini korumakta ve merkezi yönetimlerin öncelikli meseleleri içinde yer almaktadır. Liberalleşen dünya ekonomisi ile birlikte, kaynakların tükenmesi, iklim değişiklikleri ve ekosistemin bozulması kalkınma sorununu her zamankinden daha önemli hale getirmiştir. 1980'lerden sonra liberalleşmeye dayalı politikaların hızlanmasıyla birlikte firmaların piyasalardaki belirleyici rolü daha da artmıştır. Buna bağlı olarak, firmaların kar amacı güden faaliyetlerini ne şekilde yürüttükleri ve kar amacı gütmeyen toplum yararına faaliyetlere ne derecede katılım sağladıkları sorgulanmaya başlanmıştır. Bölgesel kalkınma farklılıklarının giderilmesinde, sermaye gücünü elinde bulunduran firmaların etkin rol oynadığı düşünülmektedir. Firmaların, bulundukları bölgelerin kalkınmasındaki etkisinin yönünü ve boyutunu belirlemek, bölgeler arası kalkınmışlık farklarının azaltılması için uygulanacak politikalara yön verebilir. Bu nedenle, firmaların kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetleri ile bölgelerin kalkınma düzeyleri arasındaki ilişkinin tespiti büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, firmaların kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetlerinin, bulundukları bölgelerin kalkınma düzeyleri üzerinde bir etkisinin olup olmadığını belirlemektir. Üç bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde, kurumsal sosyal sorumluluk kavramının tanımı ve tarihsel gelişimi, kurumsal sosyal sorumluluk teorileri, paydaşları, boyutları, modelleri ve ölçülmesi ile kurumsal sosyal sorumluluk projeleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, bölgesel kalkınma kavramı ele alınmış; bölgesel kalkınma teorileri, bölgesel kalkınma farklılıklarının nedenleri, bölgesel kalkınma politikalarının amaçları ve kalkınma politikalarının Türkiye'deki tarihsel sürecine değinilmiştir. Sonrasında, kalkınma politikalarının temel ilkeleri ile kurumsal sosyal sorumluluk ilişkisi değerlendirilmiş, kalkınmanın boyutları ile kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetleri arasındaki bağlantılar açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetlerinin bölgesel kalkınma üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla, birbirine sınır komşusu olan, coğrafi ve kültürel özellikleri benzeyen, ancak gelişmişlik düzeyleri farklı olan beş il merkezinde (Ankara, Konya, Karaman, Aksaray ve Niğde) yapılan saha araştırmasının sonuçlarına yer verilmiştir. Araştırma evrenini oluşturan il merkezlerinde yerleşik, mal üretimi yapan küçük ölçekli firmaların kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetleri ile bulundukları illerin gelişmişlik düzeyleri ve bölgesel kalkınmadaki sorumluluk düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Birincil veri toplama yöntemi kullanılarak elde edilen bulgulara göre, firmaların kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetleri ile illerin gelişmişlik düzeyleri arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki yoktur. Bununla birlikte, kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetleri ile bölgesel kalkınmadaki sorumluluk düzeyleri arasında istatiksel olarak anlamlı ve aynı yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Firmaların kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetleri arttıkça, bölgesel kalkınmada kendilerini sorumlu görme düzeyleri de artmaktadır.

It is a fact that is expressed by everyone that the development differences exist between the countries and the regions within the borders of the country. Even in developed economies, regional development disparities couldn't be fully eliminated. For this reason, the concept of development is still up to date and is among the priority issues of central governments. With the liberalized world economy, depletion of resources, climate changes and ecosystem degradation have made the development problem more important than ever. With the acceleration of policies based on liberalization after the 1980s, the determining role of the firms in the markets has further increased. Therefore, it has been started to question how firms conduct their for-profit activities and what extent they participate in non-profit activities for the benefit of community. It is thought that the companies holding the power of capital play an effective role in eliminating regional development differences. Determining the direction and size of the impact of firms on the development of the regions which are located in can guide the policies to be applied to reduce the development disparities among the regions. For this reason, determining the relationship between the corporate social responsibility activities of the companies and the development levels of the regions has a great importance. The aim of this study is to determine whether the corporate social responsibility activities of firms have an effect on the development levels of the regions they are located in. In the first part of the study, which consists of three parts, the definition and historical development of the concept of corporate social responsibility, corporate social responsibility theories, stakeholders, dimensions, models and measurement and corporate social responsibility projects were emphasized. In the second part, the concept of regional development is handled; regional development theories, the causes of regional development differences, the aims of regional development policies and the historical process of development policies in Turkey are mentioned. Afterwards, the relationship between the basic principles of development policies and corporate social responsibility was evaluated and the connections between the dimensions of development and corporate social responsibility activities were explained. In the third chapter, the results of the field research conducted in five provincial centers (Ankara, Konya, Karaman, Aksaray, Niğde) which are border neighbors, have similar geographical and cultural characteristics, different development levels are given in order to determine the impact of corporate social responsibility activities on regional development. The relationship between the corporate social responsibility activities of small-scale firms that produce goods and located in provincial centers constituting the research universe and development levels of the provinces they are located and the levels of responsibility in regional development has been analyzed. According to the findings obtained by using the primary data collection method, there is no statistically significant relationship between the corporate social responsibility activities of the firms and the development levels of the provinces. Therewithal, a statistically significant and same-sided relationship was found between corporate social responsibility activities and the levels of responsibility in regional development. As the corporate social responsibility activities of the firms increase, their level of seeing themselves as responsible in regional development also increases.