Türk şiirinde Nef'î ekolü

Abstract

Yaşadığı dönemde ve sonrasında üstat şairler arasında görülen Nef'î'den (öl. 1635) bahseden pek çok kaynak onun halefleri üzerinde yarattığı etki ile bir ekol olduğu konusunda hemfikirdir. Şiirlerinden hareketle Nef'î araştırmacılar tarafından övme, övünme ve yerme şairi olarak kabul edilir. Nef'î'yi takip eden çoğu şair de onun gibi övmeye, övünmeye ve yermeye çalışmıştır. Nef'î takipçisi kimi şairler ise yaşadıkları çağın ve mizaçlarının bir gereği olarak benimsedikleri mizah penceresinden hicve uzanan yolda şairin üslubunu örnek almışlardır. Bu çalışmanın amacı Nef'î ekolünün mahiyetini, şairlerin Nef'î'yi ne oranda ve ne şekilde takip ettiklerini, Nef'î'yi takip ederken ne gibi yönlerde onun sanatıyla benzeştiklerini ortaya çıkarabilmektir.Çalışmada öncelikle ekol, Türk şiirinde ekol ve Nef'î ekolü anlatıldıktan sonra şairin yaşadığı yüzyılı anlayabilmek için dönemin şartları hem siyasi hem edebî bakımdan ele alındı. Nef'î ekolüne bir temel oluşturması için ilk olarak şairin hayatı, eserleri, üslubu, şiirlerinin edebî türleri/tarzları ve konusu hakkında bilgi verildi. Kaynaklarda Nef'î'den etkilendiği ifade edilen şairler dikkate alınarak 43 şair tespit edildi. Bu şairlerden Nef'î'nin adını birkaç beyitte geçirenler ile şaire birkaç nazire söylemiş olsa da Nef'î'den bağımsız üsluplarıyla kendi dönemlerinde öne çıkan isimler incelemeye alınmadı. Böylelikle Nef'î ekolünde değerlendirilmesi için 15 şair belirlendi.Nef'î ekolünde değerlendirilen şairler dönemleri, eserleri ve şair kimlikleri yönüyle dikkate alınarak incelendi. Bu incelemelerin sonucunda Nef'î ve şairlerin ortak özellikleri tespit edildi, şiirlerinin benzer ve ortak yönleri örnek beyitler ışığında incelenerek mukayese edildi. Çalışmanın sonucunda Nef'î ekolüne mensup 15 şairin `Muakkip Olduğunu İfade Etmeyenler`, `Muakkip Olduğunu İfade Edenler` ve `Nef'î'yi Anti Şair Olarak Benimseyip Sihâm-ı Kazâ'yı Örnek Alan ve Hicviye Türünde/Tarzında Şairi Takip Ettiğini İfade Edenler` şeklinde üç gruba ayrıldığı görüldü.Bu bilgilerin ışığında 15 şair medhiye, fahriye ve hicviye türlerinde/tarzlarında Nef'î'yi takip etme konusunda derecelendirildi ve Sabrî, Edirneli Alî, Tıflî, Behcetî, Yârî, Haşmet, Leskofçalı Gâlib, Yenişehirli Avnî, Halil Nihat, Fazıl Ahmet ve Ali Hâdî'nin 1. dereceden; Mezâkî, Nâzım Mehmed, Süleyman Hayri ve İbrahim Hakkı'nın 2. dereceden Nef'î takipçisi oldukları sonucuna varıldı.

Many sources mentioning Nef'î, who was considered one of the master poets of his time and beyond, agree that he was an ecole with the influence he had on his followers. Based on his poems, Nef'î is considered by researchers as a poet of praises, fahriyes and satires. Many poets followed Nef'î's lead and tried to praises, fahriyes and satires like him. Some poets follow Nef'î's style on the path from humor to satire, which they adopt as a necessity of their age and temperament. The aim of this study is to reveal the importance of Nef'î's ecole, to what extent and in what way poets followed Nef'î, and in what ways they resembled his art while following Nef'î.In the study firstly, the ecole, the ecole in Turkish poetry and the Nef'î's ecole were mentioned, and then both political and literary issues were explained in order to understand the century in which the poet lived. In order to provide a basis for the Nef'î's ecole, information was first given about the poet's life, works, style, literary genres and subject matter of his poems. 43 poets were identified by taking into account the poets who are stated to have been influenced by Nef'î in the sources. Among these poets, those who mentioned Nef'î's name in a few couplets and those whose style was independent from Nef'î's and who were prominent in their own time, even though they wrote a few naziras to the poet, were not included in the analysis. Thus, 15 poets from the Nef'î ecole were identified for analysis. The poets evaluated in the Nef'î ecole were analyzed in terms of both their works and their poet identities. As a result of these examinations, the common characteristics of Nef'î and the poets were identified, the similarities and commonalities of their poems were analyzed and compared in the light of sample couplets. As a result of the study, it was seen that the 15 poets in Nef'î's school were divided into three groups: As a result of the study, it was seen that the 15 poets belonging to Nef'î's school were divided into three groups: `Those who did not express that they were followers`, `Those who expressed that they were followers` and `Those who embark on Nef'î as an anti-poet, took Sihâm-ı Kazâ as an example and expressed that they followed the poet in the satire genre/style`.In the light of this information, 15 poets are gradated in terms of following Nef'î in the genres/styles of praise, fahriye and satire. The poets who followed Nef'î in these verse genres/styles was categorized as 1st and 2nd degree. It was concluded that Sabrî, Edirneli Alî, Tıflî, Behcetî, Yârî, Haşmet, Leskofçalı Gâlib, Yenişehirli Avnî, Halil Nihat, Fazıl Ahmet and Ali Hâdî were followers of Nef'î in the 1st degree while Mezâkî, Nâzım Mehmed, Süleyman Hayri and İbrahim Hakkı in the 2nd degree.