Pedasa'da bir açık hava kült yeri: Altar Tepesi ve buluntuları üzerine bir değerlendirme

Abstract

Yazılı kaynaklarda Karialıların atası olarak gösterilen Lelegler tarafından Bodrum Yarımadası'nda kurulan sekiz antik kentten birisi olan Pedasa, günümüz Gökçeler- Konacık Mahallesi'nde yer alır. Pedasa MÖ 12./11. yüzyıldan, Doğu Roma ve Türk Dönemi içlerine kadar kesintisiz yerleşim görmüştür. Bu tez, Pedasa'da 2016 yılı kazılarında keşfedilen Altar Tepesi Açık Hava Kutsal Alanı'nı arkeolojik verilerle açıklamayı amaçlamaktadır. Altar Tepesi Açık Hava Kutsal Alanı ve buluntuları bu tezde kutsal alan kontekstinde disiplinler arası bir yaklaşımla değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, anakaya merkez alınarak oluşturulan kutsal alanın altar işlevinde kullanımının devam ettiği anlaşılmıştır. Alanın merkezindeki kutsal kaya bloğu, altar, peribolos ve mekânlar kutsal alanın mimari unsurlarını oluşturmaktadır. Altar Tepesi Açık Hava Kutsal Alanı, Protogeometrik Dönem'den (MÖ 11/10. yüzyıl) Hellenistik Dönem'e (MÖ 3/2.yüzyıl) kadar kesintisiz kullanım görmüştür. Düzenlenen törenler başlangıcından kültün terk edildiği sürece dek açık havada gerçekleştirilmiştir. Mimari yapılar ve buluntular Anadolu, Ege'nin batısı ve yakın adalardan gelen malzeme ile karşılaştırılarak, kutsal alanın kökeni ve gelişimi konusunda öneriler sunulmuştur. Sonuç olarak, Pedasa Altar Tepesi Açık Hava Kutsal Alanı'nın, Batı Anadolu bölgesinde Erken Demir Çağı'nda az bildiğimiz nadir bir altar örneğini temsil ettiği önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Pedasa, Leleg, Açık Hava Kült Yeri, Altar, Figürin

Pedasa, among the eight ancient cities founded in the Bodrum Peninsula by the Lelegians that were mentioned as the ancestors of the Karians in the textual sources, lies today in Gökçeler-Konacık. Pedasa was uninterruptedly occupied from the 12th / 11th century BC into the Eastern Roman Empire and Turkic periods. In the light of the archaeological evidence, this thesis aims to represent the Open-Air Cult Area of the Altar Hill which was discovered in 2016 during the Pedasa Excavations. In this thesis, the Open- Air Cult Area of the Altar Hill and its finds are evaluated within their sanctuary context by employing an interdisciplinary approach. As a result, it is understood that this cult area which was constructed by taking the bedrock in its center continued to function as an altar.The architectural elements of the cult area consist of a sacred rock block located at the center of the area, an altar, peribolos and some rooms. The Open-Air Cult Area of the Altar Hill was continuously used from the Protogeometric Period (11th / 10th century BC) to the Hellenistic Period (3rd /2nd century BC). From the beginning of the cult to its abandonment, the cultic ceremonies were practiced in the open-air. By analyzing the structures and artifacts through their parallels from Anatolia, Southeastern Aegean, and the islands, this study makes several proposals for the origins and development of the cult area. Consequently, this study suggests that the Open-Air Cult Area of the Altar Hill at Pedasa is a rare find representing a very little-known West Anatolian altar example of the Early Iron Age.Keywords: Pedasa, Lelegian, Open-Air Cult Area, Altar, Figurine