Yeni bir sanat formu olarak sanal gerçeklik

Abstract

Tarih boyunca teknoloji ile insan hep iç içe olmuştur. Teknoloji insan ilişkisi yaşamın her alanını etkilediği gibi, kaçınılmaz olarak sanat alanında da etkisini göstermiştir. 19. Yüzyılın başlarına kadar geleneksel araçların ve yöntemlerin egemenliğinde devam eden sanat üretimi, teknolojinin genişleyen etkisiyle dönüşüme uğramıştır. Bu dönüşüm geleneksel üretim biçimlerinin yanı sıra yeni ifade biçimleri ve üretim tekniklerinin gelişmesine sebep olmuş, sanatçıya da sınırsız bir hareket alanı sağlamıştır. Geleneksel üretim aşamalarından günden güne daha da bağımsızlaşan dijital uygulamalar, sanatı tartışmasız biçimde hem kuramsal açıdan hem de teknik imkânlar noktasında yeni bir konuma taşımıştır. Günümüz sanat pratiklerine her anlamıyla yansıyan teknolojik gelişmeler sanat, sanatçı ve izleyicinin yeniden tanımlandığı, nesnel gerçekliğin ve mekânın bir benzetiminin ve hatta ötesinin yenilikçi teknolojiler aracılığı ile sayısal olarak yeniden oluşturulduğu bir ortam sunmaktadır. Bu gelişim sürecinin üst ucunda bulunan Sanal Gerçeklik (VR) teknolojileri de dijital gerçeklik içinde fiziki dünyanın taklidi ve daha ötesi imkânları barındırabilmektedir. Sanatçı bu gerçeklikte kendini ve eserini önceki kurallardan farklı ve gelişmiş olarak gerçekleştirebilme imkânına kavuşarak daha da özgürleşmiştir. Bu araştırmanın amacı, sanat çalışmalarını ülkemizde sürdüren sanatçıların VR teknolojisinin sunduğu sanat üretimi olanaklarına dair farkındalıkları ve öz deneyimlere dayalı görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırma sonucunda sanatçıların VR ile sanat yaratımına dair farkındalık seviyelerinin görece düşük olduğu tespit edilmiştir. Sanatçı görüşlerinden elde edilen veriler ışığında; VR'nin sanat pratiklerine yansımaları ile ilgili olarak kolaylaştırcı ve zaman kazandırıcı özelliğiyle geleneksel sanatı destekleyici niteliğine, geleneksel yöntemlere nazaran kısa olan yaratım süreçlerinin cezbedici olmasına, günümüz sanat ortamının hızlı üretim ihtiyacına cevap verecek bir araç olmasına ve ayrıca çağdaş sanata olan ön yargının kırılmasındaki yardımcı niteliğine, VR'nin sağladığı sonsuzluk hissi, üç boyutlu sanal uzay içinde var olma hissi, uzam, sınırsız-maliyetsiz malzeme kullanımı ve ekolojik anlamda sürdürülebilir olması gibi üstünlüklerine vurgu yapıldığı görülmektedir.Çalışmaya katılan sanatçıların VR'nin bir sanat formu olmasıyla ilgili görüşlerinden elde edilen veriler ışığında; VR ile sanatın geleneksel sanata destek dışında kendi başına bir sanat formuna dönüşme potansiyeli ve dijital sanatın VR ile yeniden evrilmesi, sanatçı ve izleyici için kendi biricik, eşsiz hazzına sahip olması, yeni yaratım ve sergileme biçimleri tanımlaması gibi VR lehine görüşleri mevcuttur. Olumlu görüşlerin yanısıra VR ile sanat yaratımının ticarileşmesi, eserin sıcaklık hissi, dijital verinin kaybolma veya silinme riski, sosyal izolasyon, bağımlılık, yanlızlaşma ve diğer psikolojik ve fizyolojik olumsuz etkilerine dair endişelerinin var olması gibi sonuçlara erişilmiştir.Anahtar Kelimeler: Sanal gerçeklik, sanat formu, dijital sanat, dijital dönüşüm

Technology and human beings have always been in a close relationship during the course of history, which has had an impact on all aspects of life, including art. While art production was under the dominion of conventional means and methods until the 19th century, it has transformed into new forms with the advent of technology. This transformation led to new forms of expression and production techniques apart from conventional ones, and provided artists with unlimited realm of freedom. As digital applications have gotten independent from conventional production process, they have arguably moved art onto a new position both from theoretical and technical aspects. Technological advancements with extensive implications on today's practices of art offer a medium in which art, artist and audience are re-defined, and a similation of objective reality and setting is digitally re-constructed through innovative technology. Defined as Virtual Reality (VR), this digital reality has the potential to imitate physical world or go beyond it. Artists in this reality have gained the opportunity to realize themselves and their work in a way different from and more developped than previous rules, thus becoming even freer.The aim of this research is to determine the awareness and views based on their own experiences of the artists who continue their art works in our country about the possibilities of art production offered by VR technology. As a result of the research, it was determined that the awareness level of the artists about the art creation with VR is relatively low. In the light of the data obtained from the artist's views, regarding the reflections of VR on art practices; supporting traditional art with its facilitating and time-saving feature, the shorter creation processes of VR compared to traditional methods are attractive, to meet the rapid production need of today's art environment, and also it helps break prejudice against contemporary art, the advantages of VR, such as the sense of infinity, the feeling of being in a three-dimensional virtual space, unlimited-cost-free material and ecologically sustainable are emphasized. In the light of the data obtained from the views of the participating artists about `VR as an Art Form`; VR has the potential to transform into an art form on its own, apart from supporting traditional art, re-evolving digital art with VR, VR art has its own unique pleasure for the artist and the audience, also there are arguments in favor of VR, such as defining new ways of art creation and exhibition.In addition to positive opinions, the following concerns were expressed about the art creation with VR; Trade of digital artworks, the sense of warmth of the work, the risk of loss or erasure of digital data, social isolation, addiction, loneliness and other psychological and physiological concerns.Keywords: Virtual reality, art form, digital art, digital transformation