Bilimsel botanik sanatı ve Nebahat Yakar örneği

Abstract

Bitkiler, insanoğlunun varlığından beri sanatın ilham kaynağı olmuştur. Fakat bitkilerin bir sanat teması olarak kabul görmesi, hayvan figürlerinden çok daha sonraya dayanmaktadır. Bitkilerin stilize edilmiş motif olarak işlenmeye başlandığı dönemlerde ayrıntıdan uzak, şifalı yönlerinin ve yaşam döngülerinin yazılı metin ile açıklandığı bilgisine ulaşılmaktadır. Botanik kitabı yazarı Carolyn Fry'a göre, 18. yüzyılda ilk bilimsel bitki sınıflandırmasının yapılmasıyla, bitki çizimleri kendi yaşam döngüsüne hizmet etmeye başlamıştır. Bu süreçte bitki illüstrasyonlarının anlatımı güçlenmiş ve beraberinde metinler yer almaksız bir bütün olarak botanik biliminin bir parçası olmuştur. Bilimsel botanik sanatı olarak tanımlanan bu alanda, birçok ülkede ciddi anlamda politikalar yürütülmekte, üniversitelerde bölümler açılmakta, çizerlere çok yönlü olarak kendilerini geliştirme imkanları sunulmaktadır. Bitki çizimleri ülkelerin kendi yetiştirdikleri sanatçılar tarafından yapılmakta ve bu alan bir meslek gurubu olarak kabul görmektedir. Resimli Türkiye Florası Projesinin ilk mezunlarından bilimsel bitki ressamı Hülya Korkmaz'a göre; bu gelişmenin Türkiye'de başlayıp yol alması, 20. yüzyılı bulmuştur. Dünya'da bu gelişmeler olurken Türkiye'deki botanik araştırmalarında bitki çizimleri çok ciddi meblağlarda yurtdışındaki çizerlere yaptırılmıştır.Bu araştırma; nitel araştırma yönteminin betimleyici kaynak tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmada tarihte önemli yere sahip görsel verilerden, yerli ve yazılı kaynakların sınırlı oluşu sebebiyle çoğunlukla yabancı kaynaklardan faydalanılmıştır.Araştırma altı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüme giriş ile başlanmıştır. İkinci bölümde, bilimsel botanik sanatının genel tarihi üzerinden Türkiye'deki gelişimine ayrıntılı bir şekilde değinilmiştir. Üçüncü bölümde, Bilimsel botanik sanatı kavramı açıklanmış, bitki morfolojisi ve anatomisinin bilimsel botanik sanatı açısından öneminden söz edilmiş, bu alanda kullanılan yöntem ve tekniklerin avantajlı ve dezavantajlı yönleri alandaki sanatçıların eserleri üzerinden ele alınmış, bilimsel botanik sanatının botanik sanatı ile ayrıştığı noktalara değinilmiştir. Dördüncü bölümde bir sanat eseri eleştirisinde bulunurken izlenen yöntemler görsel tasarım ilke ve elemanları açısından betimlenmiştir. Beşinci bölümde 1933 Üniversite Reformu sonrası ilk bilimsel botanik sanatçısı Nebahat Yakar'ın hayatına değinilerek, sanatçının seçili 15 bilimsel botanik illüstrasyonu; botanik bilimi ve sanat eseri inceleme yöntemleri aracılığıyla değerlendirilmiştir. Ayrıca araştırmacının, Resimli Türkiye Florası Projesi ikinci nesil mezunlarından İrem Sönmez'in bilimsel bitki illüstrasyonu çizimi eğitiminde yapılmış olduğu çalışmalara analizleri ile beraber yer verilmiştir. Altıncı bölüm sonuç ve önerilerden oluşmaktadır. Değerlendirmeler sonrası elde edilen sonuçlardan en önemlisi bilimsel botanik sanatçısı olarak kabul gören Nebahat Yakar'ın eserlerinde; bilimsel botanik sanatında kullanılan ölçeklendirme yöntemine yer vermeyişidir.

Plants have been a source of inspiration for art since the existence of human beings. However, the acceptance of plants as an art theme dates back much later than animal figures. It is known that in the periods when plants were started to be processed as stylized motifs, far from details, their healing aspects and life cycles were explained with written text. According to the botanical book author Carolyn Fry, with the making of the first scientific plant classification in the 18th century, plant drawings began to serve its own life cycle. In this process, the expression of plant illustrations became stronger and became a part of botanical science as a whole without accompanying texts. In this field, which is defined as the scientific botanical art, serious policies are carried out in many countries, departments are opened in universities, and cartoonists are offered opportunities for self-development. Plant drawings are made by the artists of the countries themselves, and this field is accepted as a professional group. According to scientific plant painter Hülya Korkmaz, one of the first graduates of the Illustrated Flora of Turkey Project; It took the 20th century for this development to start and progress in Turkey. While these developments were taking place in the world, plant drawings in botanical researches in Turkey were made by artists abroad for very serious amounts.In this study; The descriptive literature review model of the qualitative research method was used. In the study, mostly foreign sources were used due to the limitedness of visual data, domestic and written sources, which have an important place in history.The research consists of six parts. The first part started with the introduction. In the second part, the development of scientific botanical art in Turkey is discussed in detail through the general history. In the third chapter, the concept of scientific botanical art is explained, the importance of plant morphology and anatomy in terms of scientific botanical art is mentioned, the advantages and disadvantages of the methods and techniques used in this field are discussed through the works of the artists in the field, and the points where scientific botanical art differs from botanical art are mentioned. In the fourth chapter, the methods to be followed while criticizing a work of art are described in terms of visual design principles and elements. In the fifth chapter, the life of Nebahat Yakar, the first scientific botanical artist after the 1933 University Reform, is mentioned, and 15 selected scientific botanical illustrations of the artist; evaluated through botanical science and art study methods. In addition, the studies conducted by the researcher during the scientific plant illustration drawing training of İrem Sönmez, a second generation graduate of the Illustrated Flora of Turkey Project, are included, together with their analysis. The sixth chapter consists of conclusions and recommendations. In the works of Nebahat Yakar, who is considered to be the most important scientific botanist artist among the results obtained after the evaluations; It does not include the scaling method used in the scientific botanical art.