Lokmân sûresi örneğinde Arap dilinde sarfî tahlil

Abstract

Sarf ilmi, Arap dil ve edebiyatının anası olarak kabul edilmiş önemli bir disiplindir. Arap dilinde kelimelerin morfolojik yapısını inceleyen bu ilmin kendine has kâideleri bulunmaktadır.Bu çalışma, sarfî i'râb konusunu Lokmân Sûresinde geçen kelimeler üzerinden açıklamakta ve sarf tahlilinin doğru olarak nasıl yapılması gerektiğini amaçlamaktadır. Tezde veri toplama, analiz, sentez ve genelden özele bir metot kullanılmakla birlikte, bilgiler tablolar ile desteklenmiştir.Çalışmamız, giriş, iki ana bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır.Tezimizin giriş bölümünde çalışmamızın konusu, amacı, kapsamı ve yöntemi ele alınmıştır.Birinci bölümde, sarf ilminin çeşitli tanımları, ortaya çıkış sebepleri ve geçirdiği evreler, Arap dilindeki yeri ve önemi, ilmî ve amelî, gayesi, dini hükmü ve hakkında kaleme alınan çalışmalar araştırılmıştır. Ayrıca bu bölümde i'râb ilmi ve çeşitleri ile alakalı genel bir mâlumât verildikten sonra sarfî i'râb konusuna değinilmiştir. Sarfî i'râbın tanımı, neleri kapsadığı, hangi kıstaslar çerçevesinde yapılması ve yapılırken nelere dikkat edilmesi gerektiği, i'râbu'l-Kur'ân ilmindeki yeri ve önemi açıklanmıştır.İkinci bölümde, tezimize örnek kabul ettiğimiz Lokmân Sûresinin nüzûlü, konusu, temel mesajları, sureyi ele alan eserleri, Hz. Lokmân'ın (a.s) hayatı, kişiliği ve hikmetleri hakkında kısa bilgiler sunulmuştur. Son olarak ise Lokmân Sûresinde yer alan kelimeler geniş şekilde sarfî i'râb kapsamı ve yönteminde incelenmiştir.Sonuç kısmında ise çalışmamızda elde edilen bulgular sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Arap Dili, Sarf, İ'râb, Tahlil, Lokmân Sûresi

The science of morphology (Sarf, which has the root meaning change/turn) which is received as the essence of the Arabic Philology is an essential discipline. There are bases specific to this science investigating the morphology of Arabic language.This study explains the subject of the morphology (Sarf) of the system of suffixes ('I'rab) on the basis of the words in the Luqman surah and aims at how to carry out morphology (Sarf) analysis. Along with data collection, analysis, synthesis, and top-down approach, information has been supported by the tables.The study consists of two main and a result section.In the introduction part, the subject, aim, extent of the study and the used methods are mentioned.In first section, several definitions of the science of Sarf, the reasons why it shows itself, the stages it has passed, the place and the importance of it in the Arabic language, scientific and practical aspects, aim of it, the place of it in decretal and the other studies about it are discussed. Moreover, after general information about 'I'rab and the kinds of it are given, the subject of the morphology (Sarf) of the system of suffixes ('I'rab) is mentioned here. The definition of it, what it covers, in which conditions it should be handled and what to be paid attention during this process, the importance and the role of 'I'rab in the aspect of Quran are explained.For the second part, it can be said that it includes the revelation of the Luqman surah which is cited in this study, main messages of the surah, some studies that focus on this surah, brief information about the life of Luqman, his personality and his wisdom-philosophy. Finally, words in the Luqman surah are investigated in the frame of morphology of 'I'rab.As to result part, all findings obtained at the end of this study is presented here.Key Words: Arabic Language, Sarf (Morphology), 'I'rab (System of suffixes), Analysis, The surah of Luqman