İlkokul öğrencilerinin öz yeterlik seviyeleri ve öz yeterlik seviyelerine etki eden faktörler

Abstract

Araştırmada ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin öz yeterlik seviyelerinin belirlenmesi, anne ve baba öğrenim durumları ile akademik başarının öğrencilerin öz yeterlik seviyelerini nasıl etkilediğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada açımlayıcı sıralı karma yöntem deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu nicel aşama için ilkokul dördüncü sınıfa devam eden 584 öğrenci, nitel aşama için 10 öğrenci ve 9 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak nicel aşamada Bandura (1990) tarafından geliştirilen, Çetin (2009) tarafından Türkçe'ye uyarlanan `Çocuklar İçin Öz Yeterlik Ölçeği`, nitel aşamada yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde betimsel istatistikler ve tek yönlü ANOVA testi yapılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır.Nicel veri analizi sonucunda, ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin öz yeterlik seviyelerinin yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Anne öğrenim durumu değişkenine göre öğrencilerin ölçekten aldıkları toplam puanlarda ve toplumsal kaynakları sıralamadaki öz yeterlik, akademik başarıdaki öz yeterlik, boş zaman becerileri ve eğitici kol faaliyetlerindeki öz yeterlik ve öz zorlama yeterliği alt boyutlarında anne öğrenim durumu yüksek olanlar lehine anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Baba öğrenim durumu değişkenine göre öğrencilerin toplumsal kaynakları sıralamadaki öz yeterlik, akademik başarıdaki öz yeterlik ve öz zorlama yeterliği alt boyutlarında baba öğrenim durumu yüksek olanlar lehine anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Akademik başarı değişkenine göre incelendiğinde ise öğrencilerin akademik başarı düzeyleri arttıkça öz yeterlik seviyelerinin arttığı bulunmuştur. Araştırmanın nitel aşamasında öğrenci ve öğretmenlerle yapılanlar görüşmelere göre öğrencilerin öz yeterlik seviyelerini etkilen faktörler arasında anne ve babanın öğrenim durumu, ailenin öğrencinin okul yaşantısıyla ilgilenmesi, öğrencinin akademik başarısı, sosyal etkinliklere düzenli/düzensiz katılımı, arkadaşlık ilişkileri, duygu kontrolü gibi etkenler yer almaktadır.

In the study, it is aimed to determine the self-efficacy levels of primary school fourth grade students and to specify how the education levels of parents and academic success affect the self-efficacy levels of students. Explanatory sequential mixed method design was used in the research.The study group of the research consists of 584 students attending the fourth grade of primary school for the quantitative stage, 10 students and 9 teachers for the qualitative stage. As data collection tool, `Self-Efficacy Scale for Children` developed by Bandura (1990) at the quantitative stage and adapted into Turkish by Çetin (2009), and semi-structured interview forms at the qualitative stage were used. In the analysis of quantitative data, descriptive statistics and one-way ANOVA test were used. Content analysis was used in the analysis of qualitative data.As a result of the quantitative data analysis, it was determined that the self-efficacy levels of the fourth-grade students in primary school were at a high level. Based on the mother's educational status variable, a significant difference was found in favour of those with higher maternal educational status in the total scores of the students from the scale and in the sub-dimensions of self-efficacy in ranking social resources, self-efficacy in academic achievement, leisure skills and self-compulsion in extra-curricular activities. Based on the father's educational status variable, on the other hand, a significant difference was found in favour of those with higher father education in the sub-dimensions of students' self-efficacy in ordering social resources, self-efficacy in academic achievement and self-compulsion. When analyzed according to the academic achievement variable, it was found that self-efficacy levels of the students increase along with their academic achievement levels.According to the interviews with students and teachers at the qualitative stage of the research, among the factors that affect the students' self-efficacy levels are the educational status of the parents, the family's involvement in the student's school life, the academic success of the learner, regular/irregular participation in social activities, friendships, and emotion control.