Dünya sistemleri analizi çerçevesinde bilim: Yarı-çevre olarak Rusya'nın konumu

Abstract

Bu tez, Rusya'nın kapitalist dünya-ekonominin yarı-çevre ülkesi olarak konumlanma süreci ve ülkenin bilimsel ve teknolojik altyapısının bu konumun pekişmesindeki etkisini Immanuel Wallerstein'in Dünya Sistemleri Analizi'nin kavramsal çerçevesinden açıklamayı amaçlamıştır. Özellikle, soyut bilimlerdeki başarılarıyla dünya bilimine çok önemli isimler kazandırmış Rusya'nın merkezdeki bilimsel gelişme düzeyine ulaşamamasının, elde ettiği bilimsel başarıları üretime yansıtamadığı için rekabet avantajı elde edememesinin politik, ekonomik ve sosyolojik nedenleri tarihsel ve kavramsal açıdan incelenmiştir. Büyük bilimsel potansiyele sahip olan ülkenin dünya-sisteme yarı-çevre olarak eklemlenmesinin ülke bilimine etkisi ve bilimsel gelişmeyi yeteri kadar sağlayamamanın merkez ülkeler düzeyine çıkmasına engel olduğu neden-sonuç ilişkisi iki taraflı şekilde ele alınmıştır. Kavramsal ve tarihsel açıklamaların yanı sıra ülkenin temel bilimsel göstergeler açısından yetersiz kalması durumu zaman serileri analizi ARDL modeli kullanılarak nicel yöntemlerle de ortaya konmuştur. Son olarak, temel bilimsel göstergeler açısından merkez ülkelere kıyaslanarak Rusya'nın bilimsel ve teknolojik geri kalmışlığı karşılaştırmalı olarak gösterilmiştir.Tez konusunun temelini oluşturan açıdan daha önce de araştırılmış, Rusya'nın yarı-çevre konumu, bilimsel gelişmedeki sorunlar farklı çalışmalara konu olmuştur. Bu tezin literatüre katkısı ise Rusya'nın yarı-çevre konumunu ülkenin bilimsel konumunu üzerinden açıklanmaya çalışılmasıdır. Ayrıca, ülkenin 1970-2020 yıllarını kapsayan, büyük değişimlerin yaşandığı elli yıllık yakın tarihinde bilimdeki yetersiz gelişmesinin nicel yöntemlerle kapsamlı şekilde incelendiği bir çalışmanın olmaması da tezin literatüre sağladığı katkılardan biridir.

This dissertation aims to explain Russia's incorporation into the capitalist world-economy as a semi-periphery country and the impact of the country's scientific and technological infrastructure on the consolidation of this position, from the conceptual framework of Immanuel Wallerstein's World-Systems Analysis. The political, economic and sociological reasons as to why Russia, which has brought very important names to the world of science with its achievements, especially in abstract sciences, cannot reach the level of scientific development of core countries and cannot gain a competitive advantage because of not reflecting its scientific achievements to production, has been examined historically and conceptually. The scientific impact of the integration of the country into the world system as a semi-periphery has been examined in the form of a cause-effect relationship. Despite its great scientific potential, Russia fails to provide scientific development adequately, which prevents it from reaching the level of the core countries, is discussed in a reciprocal manner. In addition to conceptual and historical explanations, the inadequacy of the country in terms of basic scientific indicators has also been demonstrated with quantitative methods using the time series analysis ARDL model. Finally, the scientific and technological backwardness of Russia is analyzed comparatively with core countries in terms of basic scientific indicators.From the perspective that forms the basis of the dissertation subject, Russia's semi-peripheral position and problems in scientific development have been the subject of different studies. The contribution of this dissertation to the literature is to try to explain the semi-peripheral position of Russia through the scientific position of the country. In addition, the lack of a study in which the failure of the country in science was analyzed comprehensively with quantitative methods in the last fifty-year history of great changes, covering the years 1970-2020, is one of the contributions of the dissertation to the literature.