Osmanlı Devleti'nde saltanat arabaları

Abstract

Saltanat arabaları, Osmanlı Sarayı'nda tören ve seyahat amaçlı kullanılan arabalardır. Bu arabalar özelde padişaha genelde Osmanlı hanedanına aittir. Osmanlı Devleti'nde 18. yüzyıla kadar araba kullanımı kadınlara özgü olarak algılanmaktadır. Erkek hanedan üyeleri ise 19. yüzyıla kadar olağanüstü durumlarda arabayı tercih etmektedirler. Padişahların ve kadın sultanların kullandığı saltanat arabaları koçu, hınto, katipodası, kupa, talika, landon ve fayton olarak isimlendirilmektedir. Bu arabaların dışında sarayda kullanılan ancak seyahat edilmeyen arabalar da mevcuttur. 18. yüzyıldan sonra yaşanan teknolojik gelişmeler ve toplumsal olaylar neticesinde arabanın hızı ile atın hızı hemen hemen aynı sürate ulaşmaktadır. 19. yüzyılda Osmanlı payitahtına Avrupa'dan elçilerin gelip gitmesi ve yabancı ülkelere düzenlenen geziler araba kullanımının Osmanlı topraklarında yaygınlaşmasını sağlamıştır. Araba kullanımındaki algının değişimi ile birlikte erkekler ve tebaa arasında araba kullanımı artmıştır. Padişahların seyahatlerinde at yerine arabayı tercih etmesi de yaşanan değişim ve gelişmelerin yansıması olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmamız, T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi kaynaklarına dayanmaktadır. Bu kaynaklardan yararlanılarak arabaların hanedan içerisindeki kullanımı incelenecektir. Bunun yanında ikinci el kaynaklar, seyahatnameler ve kroniklerde yer alan bilgiler ile konu derinleştirilecektir.Anahtar Kelimeler: Araba Kapısı, Koçu, Kupa, Landon, Saltanat Arabaları

Sultanate cars are cars used for ceremonial and travel purposes in the Ottoman Palace. These cars belong to the sultan in particular and the Ottoman dynasty in general. In the Ottoman Empire, until the 18th century, driving a car was perceived as peculiar to women. The sultanate cars used by sultans and female sultans are named as koçu, hınto, katipodası, kupa, talika, landon and fayton. Apart from these cars, there are also cars that are used in the palace but not traveled.As a result of the technological developments and social events after the 18th century, the speed of the cart and the speed of the horse reach almost the same speed. In the 19th century, the arrival and departure of European ambassadors to the Ottoman capital and trips to foreign countries made the use of cars widespread in the Ottoman lands. With the change in perception of driving, car use among men and subjects has increased. The fact that the sultans prefer the car instead of the horse in their travels is a reflection of the changes and developments experienced. Our study is based on the sources of the T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi. Using these resources, the use of cars in the dynasty will be examined. In addition, the subject will be deepened with the information contained in second hand sources, travel books and chronicles.Keywords: Car Door, Koçu, Kupa, Landon, Reign Cars