Marksist düşünce geleneğinde hegemonya kavramının tarihsel serüveni

Abstract

Bu çalışma hegemonya kavramının tarihsel serüveninin ve kavram üzerinden toplumsal alandaki tahakküm ilişkilerinde yaşanan dönüşümü tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu çerçevede öncelikli olarak hegemonya kavramının klasik Marksizm'de ki kullanım formuna değinilmiştir. Burada sınıf temelli değinilen hegemonya kavramının sonraki Marksist literatürde eklemlenerek geliştirilmesiyle neo-Marksist gelenekte önemli bir boyut kazandığı görülmüştür. Neo- Marksist gelenek içerisinde öne çıkan düşünür Antonio Gramsci, kavrama önemli bir boyut kazandırarak literatüre kayda değer bir katkı sunmuştur. Hegemonya kavramını ele alan sonraki düşünürler bir şekilde Gramsci'ci hegemonya kavramı üzerinden eklektik bir şekilde ilerledikleri görülmüştür. Post- Hegemonya Tartışmaları'nda ele alınan hegemonya kavramı klasik Marksist ve neo-Marksist gelenekte tartışılan hegemonya kavramından daha belirgin çizgilerle farklılaşmıştır. Burada hegemonya tartışmaları daha mikro izlekler sunmuştur. Önceki iki dönemin sınıf temelli tartışmalarından ziyade burada çoklu hegemonik ilişki biçimleri ile ön plana çıktığı tespit edilmiştir. Hegemonya kavramının, farklı okuma biçimleri ile hegemonyanın belli bir sabitesinin olmadığı toplumsal alandaki her yerdeliği ile sürekli ve devingen bir şekilde toplumsal pratikler alanına evrildiği görülmüştür. Bu anlamda toplumsal ilişkiler ağı, gündelik hayat pratiği ve mekânın hegemonik varyantları üzerinden hegemonya eksenli toplumsal pratikler alanındaki değişimlerde sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Hegemonya, Klasik Marksizm, Neo Marksizm, Antonio Gramsci, Post Marksizm.

This study is carried out in order to determine the historical adventure of the concept of hegemony and the transformation experienced in the relations of domination in the social field through the concept. In this context, firstly, the usage form of the concept of hegemony has been mentioned in classical Marxism. It has been seen that the concept of hegemony, which is mentioned here on the basis of class, has gained an important dimension in the neo-Marxist tradition with its articulation and development in the later Marxist literature. Antonio Gramsci, the prominent philosopher in the neoMarxist tradition, makes a remarkable contribution to the literature by adding an important dimension to the concept. It is seen that the later thinkers who deal with the concept of hegemony somehow proceed eclectically over the Gramscian concept of hegemony. The concept of hegemony discussed in the Post-Hegemony Discussions differs from the concept of hegemony discussed in the classical Marxist and neo-Marxist traditions with more specific lines. Here hegemony debates have presented more micro themes. Rather than the class-based discussions of the previous two periods, it has been determined that it is the prominence with the multiple hegemonic relationship forms here. It has been seen that the concept of hegemony has evolved into the field of social practices in a continuous and dynamic way, with its ubiquity in the social field, where hegemony has no certain fixedness with different reading styles. In this sense, the social relations network has been presented in the changes in the field of hegemony-oriented social practices through the daily life practice and hegemonic variants of the place. Keywords: Hegemony, Classical Marxism, Neo-Marxism, Antonio Gramsci, PostHegemony Discussions.