Erken dönem Türk mitolojisinde kanatlı hayvan motiflerinin araştırılması ile seramik form ve yüzeylerine uygulanması

Abstract

Kanatlı hayvan figürleri Türk kültürü ve mitolojisinin önemli olgularındandır. Günümüzden 3000 yıl ve daha öncesinde de varlıkları kabul edilen Proto Türklerden günümüze Türklerin, siyasal, sosyal ve kültürel hayatlarında bu motiflerin büyük öneme sahip olduğu görülmektedir. Eski Türk oluşumlarında kanatlı hayvan karakterleri farklı nitelik ve sıfatlar ile dikkat çekmektedirler. Eski Türk topluluklarının sosyo-kültürel yaşamlarını konu edinen mitolojilerinde bu motifler sıklıkla yer almaktadır. Kanatlı hayvan figürlerine birçok tarihi yazılı ve görsel buluntularda rastlanmaktadır.Günümüzde Türk toplumu için önemini koruyan bu motiflerin sanatın birçok disiplininde kullanıldığı ve bu disiplinler içerisinde en çok seramik sanatında görülmesi dikkat çekmektedir. Seramik sanatında sır altı, sır üstü, rölyef tekniği gibi farlı uygulama teknikleri kullanılarak yapılan kanatlı hayvan motifleri mevcuttur.Bu tez üç bölümden oluşturulmuş; Birinci bölüm kavramsal çerçeve ve ilgili araştırmadan, ikinci bölüm bulgular ve yorum kısmından, üçüncü bölüm ise tezin araştırma modeli ve uygulama çalışmalarından oluşmaktadır.Bu araştırmada, Erken Dönem Türk Mitolojisinde Kanatlı Hayvan Motifleri'nin tarihçesi ile yapılış amaçları araştırılmış, sonuçları ile birlikte uygulama örneklerinin paylaşılması amaçlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Deneysel Uygulama, Eski Türk Kültürü Mitolojisi, Kanatlı Hayvan, Seramik Kanatlı Hayvan Örnekleri, Seramik, Tulpar.

Winged animal figures are important facts of Turkish culture and mythology. It is seen that these motifs have a great importance in the political, social and cultural lives of the Turks, from the Proto Turks, whose existence was accepted 3000 years and before, to the present day. In ancient Turkish formations, poultry characters draw attention with different qualities and adjectives. These motifs are frequently found in the mythology of the old Turkish communities, which deal with the socio-cultural lives. Winged animal figures are found in many historical written and visual finds.It is noteworthy that these motifs, which maintain their importance for Turkish society today, are used in many disciplines of art and are mostly seen in ceramic art among these disciplines. In the art of ceramics, there are winged animal motifs made using different application techniques such as underglaze, over glaze and relief technique.This thesis is composed of three parts; The first part consists of the conceptual framework and related research, the second part consists of findings and interpretation, and the third part consists of the research model and application studies of the thesis.In this research, the history of the Poultry Motifs in Early Period Turkish Mythology and the purpose of their construction were investigated, and it was aimed to share the application examples together with the results.Keywords: Ancient Turkish Culture Mythology, Ceramic Winged Animal Samples, Ceramics, Experimental Application, Poultry, Tulpar.