Modern İslam anlayışının devlet örgütlenmesine etkisi: İran İslam Cumhuriyeti ve Afganistan İslam Cumhuriyeti

Abstract

Son yüzyıllarda Müslüman toplumları, Batı toplumlarının gerisinde kaldığı demokrasi, insan hakları, eşitlik ve ilerleme gibi modern değerler ile İslam inancını uzlaştırmaya çalışmıştır. Fakat Müslümanlar arasında da İslam ile demokratik değerlerin uzlaştırılması konusunda görüş ayrılıkları vardır. Afganistan İslam Cumhuriyeti ve İran İslam Cumhuriyeti bu görüş ayrılıklarına örnek iki ülkedir.1979 İslam devrimi sonrası İran, devlet örgütlenmesi yeniden tasarlnmıştır. İran İslam Cumhuriyeti anayasası hazırlanırken İslami ilkeler doğrultusunda hazırlanmıştır. Anayasa maddeleri arasında demokrasi, seçimler, güçler ayrılığı gibi modern değerlere de yer verilmiştir. Lakin uygulamaya bakınca demokratik ilkelerin kağıt üzerinde kaldığı görülmektedir.Sovyetler Birliği'nin kovulması sonrasında Afganistan'da Mücahidlerin ve Taliban'ın önderliğinde İslam esaslarını temel alan bir devlet yapılanması oluşmuştur. 2001 yılında Taliban'ın devrilmesi sonrası cumhuriyet rejimine geçilen Afganistan'da devlet yeniden yapılanma sürecine girmiştir. Devlet yeniden yapılanırken demokrasi, özgürlükler, insan hakları gibi modern değerler dikkate alınmıştır. Lakin İslami değerlerden de uzaklaşmadan bu yapı oluşturulmuştur.Bu çalışma, Modern İslam Anlayışı kavramını ele alarak İran İslam Cumhuriyeti ve Afganistan İslam Cumhuriyeti'nin devlet örgütlenmelerini nasıl tasarladıklarını incelemektedir.

In recent centuries, Muslim societies have tried to reconcile the Islamic faith with modern values such as democracy, human rights, equality and progress that Western societies lagged behind. However, there are differences of opinion among Muslims about reconciling Islam with democratic values. The Islamic Republic of Afghanistan and the Islamic Republic of Iran are two examples of these differences of opinion.After the 1979 Islamic revolution, Iran's state organization was redesigned. While preparing the constitution of the Islamic Republic of Iran, it was prepared in line with Islamic principles. Among the articles of the constitution, modern values such as democracy, elections and separation of powers were also included. However, when we look at the implementation, it is seen that democratic principles remain on paper.After the expulsion of the Soviet Union, a state structure based on Islamic principles was formed in Afghanistan under the leadership of the Mujahideen and the Taliban. After the overthrow of the Taliban in 2001, the state entered a restructuring process in Afghanistan, which passed to the republican regime. While restructuring the state, modern values such as democracy, freedoms and human rights were taken into account. However, this structure was created without departing from Islamic values.This study examines how the Islamic Republic of Iran and the Islamic Republic of Afghanistan designed their state organizations by considering the concept of Modern Islamic Understanding.