Teke Sancağı'nda Âyanlığa Bir Örnek: İdriszâdeler

Abstract

Âyanların yükselişe geçtiği 18-19.yüzyıllarda Osmanlı Devleti'nin pek çok bölgesindeâyanlar hâkimiyetini arttırmış pek çoğu hanedan hüviyetine bürünmüştü. Teke Sancağı da çoğuzaman devlet otoritesinin etkisiz kaldığı bir bölge olarak âyanların etkin olduğu bölgelerdenbiriydi. İdriszâde ailesi Teke Sancağı'na bağlı Elmalı kazasında ortaya çıkmış ve diğer âyanailelerinin arasından yükselebilmeyi başarmış, Tanzimat sonrasında da bu durumunu muhafazaetmiştir. İdriszâde İsmail Ağa, Tekelioğlu İbrahim Bey isyanı sırasında devlet safında yeralması ve bu isyan sonrası Tekelioğlu ailesinin hâkimiyetinin Teke Sancağı'ndan kalkması ileAntalya'nın en güçlü kişisi konumuna gelmiştir.İdriszâde İsmail Ağa'nın vefatından sonra da İdriszâde ailesi yalnızca Elmalı'da değilAntalya'da da hanedan konumunu uzun yıllar muhafaza etmiştir. Bu çalışmanın İdriszâde ailesiözelinde; 18-19.yüzyıllarda Teke Sancağı'ndaki âyanlar, âyanlık iddiasında bulunanlar,âyanların ittifakları, âyanlar arasındaki güç mücadeleleri, devlet görevlileri ile ilişkileri; taşraâyanının askeri ve idari görevleri üstlenişi gibi konulara bir nebze olsun açıklık getireceği,İdriszâde ailesinin diğer âyan aileleri ile mukayese edilmesine de imkân sağlayacağıdüşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: İdriszâde, Âyan, Elmalı, Teke Sancağı, Hanedan

During the 18-19th centuries when the ayans were on the rise, many regions of theOttoman State had increased their dominance, and many of the dynasties took on their dignity.Sanjak of Teke was also one of the regions where notables were active as a region where thestate authority was ineffective at the time. The Idriszade family appeared in the Elmalı crash ofTeke Sanjak and managed to rise among other ayan families, and maintained this status afterthe Tanzimat. İdriszade İsmail Agha became the most powerful person in Antalya with hisparticipation in the state during the Tekelioğlu İbrahim Bey rebellion and the removal of therule of the Tekelioglu family from the The Teke Sanjak after this rebillion.After the death of Idriszade Ismail Agha, the Idriszade family maintained its dynasticposition not only in Elmalı but also in Antalya for many years. İn this study espicially theİdriszade family; the notables in the Teke Sanjak in the 18-19 th centuries the ayans of thenotables, the power struggles between the ayans, their relations with the state officials, it isbelieved that it will give some clarity to issues such as alliances of the ayans, power strugglesbetween the ayans, relations with state officials; military and administrative responsibility ofthe provincial ayan, as well as allow the Idriszadeh family to be compared with other ayanfamilies.Key Words: Idrıszade, Ayan, Elmalı, Teke Sanjak, Dynasty