Geçiş ekonomilerinde rasyonel vergi sisteminin uygulanabilirliği

Abstract

Ülkelerin maliye politikası hedeflerine ulaşabilmesi için önemli bir koşul rasyonel vergi sisteminin kurulmasıdır. Bu koşulun sağlanması ülkelerin sadece vergi oranları veya hukuki regülasyonlarla değil daha geniş kapsamlı bir şekilde makroekonomik değişkenlerin birbirine olan uyumuyla mümkündür. Dolayısıyla çalışmada, rasyonel bir vergi sistemine neden olan dinamikler makro bir çerçevede ele alınmaktadır.Rasyonel vergi sistemi tesisinin incelenmesinde tarihsel mirası ve başlangıç koşullarının benzer olması nedeniyle geçiş ekonomileri önemli bir örneklem oluşturmaktadır. Bu tezde, otuz bir geçiş ekonomisinde rasyonel vergi sisteminin uygulanabilirliğinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu tespitin yapılmasında 2000-2018 dönemine ait veriler kullanılarak eşit ve farklı ağırlıklandırılmış rasyonel vergi sistemi endeksi geliştirilmiş ve eşit ağırlıklı endeks sonuçları geçiş ekonomilerinin mali, hukuki ve tarihsel dinamikleriyle birlikte değerlendirilmiştir. Geçiş ekonomilerinin böyle bir endeks vasıtasıyla, bildiğimiz kadarıyla, değerlendirilmemiş olması mevcut tezin katkısını da ortaya koymaktadır.Endeks bulgularına göre rasyonel vergi sisteminin tüm ölçütler bazında Baltık bölgesinde kurulmuş, Çin Halk Cumhuriyeti, Balkan ve Doğu Avrupa'da ise kısmen tesis edilmiştir. Orta Asya ve Kafkasya ile Rusya'da ise rasyonel bir vergi sisteminin henüz oluşturulamadığı sonucuna ulaşılmıştır. Panel veri analizi bulgularına göre ise rasyonel vergi sistemini negatif etkileyen en önemli değişken (Rusya ve Çin dahil) Asya'da vergi yükü iken Balkan, Baltık ve Doğu Avrupa bölgelerinde ise yolsuzluktur. Diğer taraftan bu sistemi pozitif etkileyen en önemli değişkenin ise Asya'da büyüme ve ekonomik özgürlük, Balkan bölgesinde kamu etkinliği, Baltık bölgesinde büyüme ve Doğu Avrupa bölgesinde ise kamu etkinliği olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Rasyonel Vergi sistemi, Vergi Politikaları, Geçiş Ekonomileri, Panel veri analizi

A rational tax system must be established to achieve fiscal policy goals. Achieving thesegoals are possible and essential with not only tax rates but also the compatibility ofmacroeconomic variables with each other in a broader perspective. In terms of the study of therational tax system, transition economies are an essential sampling since their historical legaciesand initial conditions are similar. In the thesis, the rationality of the tax system of thirty-onetransition economies was analyzed. In the analysis, two indices with equal weight and differentweight were developed using the data of the period from 2000 to 2018. Furthermore, the resultof the equally weighted index was evaluated with several approaches such as financial, andlegal, as well as the historical dynamics in transition countries. As a result of the thesis, webelieve that these original findings may have a significant impact on the current literature. Indexfindings show that there is a rational tax system in the Baltic region, while it is partially in thePeople's Republic of China, Balkan, and Eastern Europe regions. In addition, it was found thatthere is no rational tax system in Central Asia and the Caucasus region and Russia. Accordingto the panel analysis findings, while the tax systems of transition countries affect growthpositively, the tax burden affects negatively the most. In addition, the most important variablethat negatively affects the rational tax system is the tax burden in Asia, while corruption in theBalkan, Baltic, and Eastern European regions. It has been concluded that the most importantvariable affecting this system positively is growth and economic freedom in Asia, publicactivity in the Balkan region, growth in the Baltic region and public activity in the EasternEurope region.Keywords: Rational tax system, Tax policies, Transition Economies, Panel data analysis