Codex Cumanicus ve Karaçay-Malkar Türkçesinin karşılaştırmalı söz varlığı

Abstract

Codex Cumanicus 13. yüzyıl sonlarında Karadenizin kuzeyinde Kuman-Kıpçak Türkçesiyle yazılmış bir eserdir. İtalyan tüccarlar ile Alman rahipleri tarafından kaleme alınan eser o dönemin Kıpçak Türkçesinin konuşma diline ait söz varlığını ihtiva etmektedir. Eserin söz varlığı ile bugünkü Kıpçak Türkçesi lehçelerinin söz varlığı arasında kayda değer benzerlikler göze çarpmaktadır.Çalışmamızda tarihî Kıpçak Türkçesinin önemli eserlerinden biri olan Codex Cumanicus ile bugünkü Kıpçak Türkçesi lehçelerinden biri olan Karaçay-Malkar Türkçesi arasındaki söz varlığı ilişkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmamızda Mustafa Argunşah ve Galip Güner'in 2015 yılında yayınladığı 'Codex Cumanicus' adlı çalışma asıl kaynak olarak alınmış ve Karaçay Malkar Türkçesinin söz varlığı için de Ufuk Tavkul'un 'Karaçay- Malkar Türkçesi Sözlüğü' ile Yılmaz Nevruz'un 'Karaçay-Malkar Türkçesinden Türkiye Türkçesine Açıklamalı Büyük Sözlüğü' esas alınmıştır. Bu iki sözlüğün yetersiz kaldığı durumlarda başka kaynaklardan da destek alınmıştır. Codex Cumanicus'taki iki dizin birleştirilip tek bir dizin haline getirilmiş ve sayfa numaraları parantez içinde verilmiştir. Kelimelerde anlam değişimleri göz önüne alınarak listelenme yapılmıştır.

Codex Cumanicus is a work written in Cuman-Kipchak Turkish in the north of the Black Sea at the end of the 13th century. Written by Italian merchants and German priests, the work contains the vocabulary of the spoken language of the Kipchak Turkish of that period. There are remarkable similarities between the vocabulary of the work and the vocabulary of modern Kipchak dialects. In our study, we will try to reveal the vocabulary relationship between Codex Cumanicus, one of the important works of the historical Kipchak Turkish, and Karachay-Balkar Turkish, one of the modern Kipchak dialects.In our study, 'Codex Cumanicus', the work published by Mustafa Argunşah and Galip Güner in 2015, was taken as the main source and for the vocabulary of Karachay-Balkar Turkish, firstly Ufuk Tavkul's 'Karachay-Balkar Turkish Dictionary' and Yılmaz Nevruz's 'Annotated Big Dictionary from Karachay-Balkar Turkish to Turkey Turkish' were taken as basis. In cases where these two dictionaries were insufficient, support was obtained from other sources. Combining two directories in Codex Cumanicus into a single directory and page numbers are given in parentheses. The list has been made by taking into account the meaning changes in the words.