Kıyâmet alâmeti olarak bir ateş çıkacağına dair rivayetlerin sened ve metin tahlili

Abstract

Bir kıyamet alameti olarak rivâyetlerde ateşin çıkacağına yönelik anlatımlar genel olarak aynı gözükse de çelişkilere sebep olacak bazı değişiklikler içermektedir. Bunlar: bazı rivâyetlerde bu olayın ilk, bazısında ise son alâmet olması, bazısında Yemen'den, bazısında Hicâz'dan, diğer bir kısmında doğudan çıkacağının ifâde edilmesi ve söz konusu ateşin mecâzî mî yoksa hakîkî mi olduğudur. Bu ateşin Hicri 654'te çıktığına dair iddiâlar ise ise bu sorunlara ilâveten başka problemlere de sebep olmuştur. Ateşin ilk işaret olduğunu anlatan Enes'in rivâyeti incelendiğinde, onun farklı versiyonuna ait metinde böyle bir ifadenin bulunmadığı, ayrıca bu metnin hem zincir hem de metin açısından sahihliğinin diğerinden daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu durumda ikinci versiyon esas alınarak bu çelişki giderilmektedir. Rivâyetlerde belirtilen yerlerin jeolojik durumuna bakıldığında bunun volkanik bir ateş olduğu, dolayısıyla burada lafzi bir anlatım olduğu anlaşılmaktadır.Yine hicretten sonra 654'te çıkan ateşin yerinin haritalar yoluyla tespiti netîcesinde rivâyetlerde belirtilen yerlerle aynı olmadığı görülmektedir. Birçok rivâyette ateşin çıkacağı yerin farklı olması ise bir çelişki olarak algılanmamalıdır. Zira aynı nitelikte birçok ateşin Dünyânın farklı yerlerinden çıkması, rivâyetlerde bütün insanları Şâm bölgesine kadar sürükleyeceği ifâdesine bakıldığında anlaşır olmanın ötesinde gerekli bir durumdur. Tek bir ateşin böyle bir işlemi yapacak olması mâkûl görünmemektedir.Anahtar Kelimeler: Ateş, Haşr, Yemen, Hicâz, Doğu

Although the rumors about the emergence of fire in the narrations as a sign of the Doomsday seem generally the same, they contain some changes that will lead to contradictions. These are: In some narrations, this event is the first sign, in some it is the last sign, in some it is stated that it will come out of Yemen, in some from the Hijaz, in another from the east, and whether the fire in question is metaphorical or real.The claims that this fire started in 654 Hijri, on the other hand, caused other problems in addition to these problems. When the narration of Enes, which tells that fire is the first sign, is examined, it is seen that there is no such expression in the text of his different version, and that the authenticity of this text is higher than the other in terms of both the chain and the text.In this case, this contradiction is eliminated based on the second version. When we look at the geological situation of the places mentioned in the narrations, it is understood that this is a volcanic fire, therefore there is a literal expression here.In addition, as a result of the determination of the location of the fire that broke out in 654 after the Hijrah by means of maps, it is seen that it is not the same as the places mentioned in the narrations. The fact that the place where the fire will originate is different in many narrations should not be perceived as a contradiction.Because the emergence of many fires of the same nature from different parts of the world is a necessary condition beyond being understandable when we look at the narrations that they will drag all people to the Damascus region. It does not seem plausible that a single fire would do such an operation.Keywords: Fire, Hashr, Yemen, Hijaz, East