Seçilmiş sektör endeksleri ile döviz kurları arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi

Abstract

Uluslararası piyasaların gelişmesiyle birlikte yapılan ortaklıklar, yatırımlar ve sermaye hareketliliklerinden dolayı makroekonomik değişkenlerden biri olan döviz kuru ile hisse senetleri arasında yakın bir ilişki oluşturmuştur. Döviz kurları ülkelerin ticari gücünün yanı sıra siyasi ve ekonomik gücünün de birer simgesidir. Bu nedenle özellikle gelişmekte olan ülkelerde hisse senedi ile döviz kurları arasındaki ilişki yatırım ve ilgiyi değiştirebilmektedir. Çalışmanın birinci bölümünde; finansal sistem ve finansal piyasalardan bahsedilmektedir. İkinci bölümde; döviz kurunun tanımlanması ve döviz kuru çeşitleri, hisse senedi fiyatlarını etkileyen makroekonomik faktörlerden; para arzı, enflasyon, faiz oranı, GSMH ve döviz kurları arasındaki ilişkiden bahsedilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde; Dünya'da ve Türkiye'de bulunan menkul kıymet borsaları ve endeksler hakkında bilgiye yer verilmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde; daha önceden hisse senedi fiyatı ile makroekonomik faktörlerden olan döviz kuru ile arasındaki ilişkiyi inceleyen detaylı literatür taraması bulunmaktadır. Ardından çalışmamızda kullanılan test ve analizler kısaca açıklanarak BIST Banka ve BIST Turizm sektör endeksleri ile döviz kurları arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu nedenle öncelikle ilk olarak Genişletilmiş Dickey Fuller Testi (ADF) birim kök testi yapılmıştır. Endeksler ile döviz kurları arasındaki ilişkiyi araştırmak için ARDL ve NARDL eşbütünleşme analizleri sırasıyla yapılmıştır. Yapılan analizin sonucunda; ARDL Eşbütünleşme sonucuna göre değişkenlerden XTZRM bağımlı değişkeni ile GBP bağımsız değişkeni arasında eşbütünleşme ilişkisi tespit edilmiştir. NARDL eşbütünleşme ilişkisi sonucuna göre XTZRM ve GBP arasında asimetrik eşbütünleşme ilişkisi tespit edilmiştir. Söz konusu bağımsız değişken GBP'de gerçekleşecek bir şokun XTRZM bağımlı değişkenini pozitif yönde etkilediği sonuna ulaşılmıştır.

The partnerships, which were made together with the development of international markets, have established a close relationship between the exchange rate and shares, which is one of the macroeconomic variables due to investments and capital movements. Foreign exchange rates are a symbol of the countries' commercial power, as well as their political and economic power. Therefore, the relationship between stock and exchange rates in developing countries can change investment and interest. In the first part of the study, the financial system and financial markets are mentioned. In the second section, the definition of foreign exchange rate and the exchange rate varieties were mentioned in macroeconomic factors affecting stock prices; the relationship between monetary supply, inflation, interest rate, GDP and exchange rates. In the third part of the study, information about securities stocks and indexes found in the world and Turkey has been provided. In the fourth part of the study, there is a detailed literature study that examines the relationship between the stock price and the exchange rate from macroeconomic factors. The test and analysis used in our study was then briefly explained and the relationship between BIST Banka and BIST Tourism industry indices and exchange rates was examined. Therefore, the Extended Dickey Fuller Test (ADF) unit root test was first performed. ARDL and NARDL integration analyzes were conducted in order to investigate the relationship between the indexes and exchange rates. As a result of the analysis carried out, an association between the variable XTZRM dependent variable and the GBP independent variable was determined from the ARDL match result. Asymmetrical co-integration relationship between XTZRM and GBP has been established according to the NARDL co-integration relationship. It was reached that a shock at the independent variable GBP had a positive effect on the XTRZM dependent variable.