14-17. yüzyıllarda Osmanlı Devlet Yönetimi'ni etkilemiş bazı saray kadınları

Abstract

Kuruluş Dönemi'nde sultanlar, kadınları devlet yönetiminden uzak tutmaya çalışmışlardır. Bu dönemde sultanlar genellikle siyasi evlilikler yapmışlardır. Güçlü kadınların varlığı devlet yönetimine zarar verememiştir. Tabi böyle bir girişimin olmadığı anlamına gelmemektedir. Kuruluş Dönemi'nde güçlü padişahların başa geçmesi kadının yönetime olan etkisini de azalmıştır. Saray kadınlarının yönetime dâhil olmaması hak ettikleri payın fazlasına sahip olmalarına sebep olmuştur. Bundan dolayı bu dönemlerde kadınlar saltanatından söz etmek mümkün değildir. Ama bu durum hanedan arasında bir iş birliğinin olmadığı manasına da gelmemektedir. Bu dönemlerde saray kadınlarının geri plana atılmaları ve kaderci tavır takınmaları eleştirilmiştir. Fatih Sultan Mehmed Han Dönemi'ne kadar siyasi evlikler devam etmiştir. Daha sonraki dönemlerde siyasi evliklere son verilmiş ve saray içinde cariyelerle ilişkilerin başlandığı görülmüştür. Bu evliliklerde kadınlar devşirilmiş, 17. yüzyıla gelindiğinde ise valide sultanlar Osmanlı sarayında ve devlet yönetiminde oldukça söz sahibi olmuşlardır. Daha sonraki dönemlerde padişahların küçük yaşta olmaları ve aklıselim olmamalarından dolayı valide sultanlar yönetimin tek sahibi olmuşlardır. Osmanlı sarayında padişah ve ailesinin bulunduğu haremde bazı dönemlerde sayıları yüzleri aşan kadınların bulunması giderlerin zamanla artmasına ve Osmanlı ekonomisinin olumsuz etkilenmesine sebep olmuştur. Haremde valide sultanların ve haseki sultanların birbirleriyle mücadele etmeleri Osmanlı Devleti'nin tarihini olumsuz yönde etkilemiştir. Şehzadelerin sancağa çıkmaması ve saray içi eğitime tabii tutulması (Kafes Sitemi) onların devlet yönetiminden bihaber olmalarına ve tecrübesiz kalmalarına sebep olmuştur. Hürrem Sultan'dan itibaren kadınlar saltanatı artış göstermiş olup bu durum Turhan Sultan döneminde son bulmuştur. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Harem, Kadınlar Saltanatı, Valide Sultan, Haseki Sultan.

During the Establishment Period, the sultans tried to keep women away from the state administration. During this period, sultans generally made political marriages. The presence of strong women could not harm the state administration. Of course, this does not mean that such an attempt does not exist. In the Founding Period, the powerful sultans came to power and the influence of women on the administration decreased. The fact that the women of the palace were not included in the administration caused them to have more than their rightful share. Therefore, it is not possible to talk about the reign of women in these periods. But this does not mean that there is no cooperation between the dynasty. In these periods, the women of the palace were criticized for being put in the background and taking a fatalistic attitude.Political marriages continued until the reign of Mehmed the Conqueror. In later periods, political marriages were ended and relations with concubines were started in the palace. In these marriages, women were recruited, and by the 17th century, the valide sultans had a great say in the Ottoman palace and state administration. In the later periods, due to the fact that the sultans were at a young age and did not have common sense, the valide sultans became the sole owner of the administration. The presence of more than a hundred women in the harem, where the sultan and his family lived in the Ottoman palace, caused the expenses to increase over time and the Ottoman economy to be negatively affected. The struggle between the valide sultans and the haseki sultans in the harem had a negative impact on the history of the Ottoman Empire. The fact that the princes did not go to the sanjak and were subjected to in-house training (Cage System) caused them to be unaware of the state administration and to be inexperienced. The reign of women has increased since Hürrem Sultan, and this situation came to an end during the reign of Turhan Sultan.Keywords: Ottoman Empire, Harem, Reign of Women, Valide Sultan, Haseki Sultan.