Karabük kadın kooperatiflerinde yerel üretim ölçeğinde sürdürülebilir ve katılımcı tasarım yaklaşımını benimseyen bir model önerisi

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye'de girişim, işletme ve üretim olarak yapılanmış olan kadın kooperatiflerinde yerel üretim odaklı yeni ürün geliştirme sürecinde katılımcı ve işbirlikçi yaklaşımlar Karabük ili özelinde incelenmiştir. Araştırmacı, kooperatif çatısı altında örgütlenen kadınların ürün geliştirme sürecinde bir model önerisi sunabilmek amacıyla tasarım eğitimi almamış eğitmenlerden oluşan Safranbolu Kadın Girişim, Üretim ve İşletme Kooperatifi'nde sekiz hafta süresince ürün geliştirme ve eğitim adımlarını gözlemlemiştir. Araştırmacının katılımcı-gözlemci olarak yer aldığı gözlemin amacı gelecek çalışmalarda uygulanabilecek tasarım müdahale alanlarının belirlenmesidir. Eğitim odaklı kooperatif gözlemi sonucunda Karabük Üreten Eller Kooperatifi'ne üye altı katılımcı ile iki hafta süren ve üç uygulamadan oluşan çalıştay düzenlenmiştir. Çalıştay ses kaydı, alan notları, çevrimiçi grup görüşmeleri ve fotoğraflar ile belgelenmiştir. Çalıştayın her uygulaması sonucunda, süreç ve sonuç ürün değerlendirmesi gerçekleştirilmiştir. Uygulamalar süresince gerçekleştirilen müdahaleler ile geleneksel kadın rolü ile bağlantılı birbirine benzer, özgün olmayan, var olan becerilere göre geliştirilen ürünlerin yerine, yerelin özgünlüğünün korunarak günümüz ihtiyaçları doğrultusunda ürünlerin geliştirilebilmesi amaçlanmıştır. Bu adımda tasarımcı olan araştırmacı, katılımcıların yeni ürün geliştirme sürecinde eylemin kolaylaştırılmasını, kolektif çalışmayı sağlayan ve katılımcıların sonuç ürünü görselleştirebilecekleri bir süreci tasarlamıştır. Çalışma kapsamında gerçekleştirilen uygulamalar sonucunda, geleneksel becerilerle yerel üretimlerini sürdüren katılımcı ve tasarımcı işbirliğinde ürün geliştirme sürecinde kullanabilecekleri müdahale metodolojisi sunulmuştur.

In this study, the participatory and collaborative approaches in local production-oriented 'new product development processes' in women's cooperatives, which are structured as an enterprise, business and production in Turkey, were examined in the Karabük province. In order to present a model proposal for product development for the members of a women's cooperative, the researcher first observed the product development and training processes in Safranbolu Women's Enterprise, Production and Business Cooperative for eight consecutive weeks. The participants observed in this first phase consisted of women with no design training at all. The purpose of this observation, in which the researcher was a participant-observer, was to determine the design intervention instances that can be implemented in future studies. As a result of the education-oriented cooperative observation, a workshop that lasted two weeks and comprised of three steps was held with six members of the Karabük Üreten Eller Cooperative. The workshop was documented with audio recording, field notes, online group discussions and photographs. The process and end product evaluations were made after each each step of the workshop. The workshops carried out with Karabük Üreten Eller Cooperative aimed to develop products in line with today's needs by preserving the authenticity of the local products, rather than breeding similar products that are associated with traditional women roles and skills. In this step, the designer-researcher designed the process which facilitated the participant's the new product development process in a collective manner and a process where the participants can visualize the end product. As a result of the workshop steps carried out, the intervention methodology that could be used in the product development process was presented in cooperation with the participant and the designer who were known to continue their local productions with traditional skills.