Döviz kuru değişimlerinin uluslararası rekabet gücüne olan etkisi: Türkiye ve Çin karşılaştırması

Abstract

Dış ticaret bilançosu açığı, Türkiye'nin kronik ekonomik sorunlarından biri haline gelmiştir. Bu açığı giderme konusunda, ihracata dayalı sanayileşme politikası ile birçok önemli adım atılmıştır. Bu süreçte, katma değer yaratma, ürün geliştirme, teknolojik yenilikler, satış, pazarlama, marka vb. yapısal uygulamalar dışında, Türk Lirası (TL)'nın değer kaybı gibi kalıcı olmayan ancak kısa dönemde rekabeti artıran önlemlere de başvurulmuştur. Son yıllarda TL'nin sert değer kayıplarıyla karşı karşıya kalması, ihracatta rekabetçi kur etkisinin ortaya çıkıp çıkmadığı tartışmalarını alevlendirmiştir. Bu durum, Renminbi (RMB) değerini düşük tutarak uluslararası pazarlarda ihracat hacmini hızla artıran Çin ile Türkiye arasında benzerlikler olabileceği düşüncesini gündeme getirmiştir. Bu çalışmada, söz konusu görüşleri incelemek amacıyla Türkiye ve Çin'in dış ticareti iki farklı analiz yolu ile karşılaştırılmıştır. Öncelikle Türkiye ve Çin'in düşük, orta ve yüksek teknolojiye dayalı imalat sanayi ihracatındaki rekabet gücü ölçülmeye çalışılmıştır. İkinci aşamada, dış ticarette önemli bir etken olan döviz kurunun etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda, ülkelerin reel efektif döviz kuru, ihracat ve ithalat hacmi arasındaki ilişki hesaplanmaya çalışılmıştır.Çalışmanın birinci analiz yönteminde, Türkiye ve Çin'in 1995-2019 yılları arasında, Liesner (1958) tarafından ortaya atılan, Balassa tarafından (1965) geliştirilen Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük (RCA) endeks ölçümü yapılmış ve iki ülkenin yıllık imalat sanayi rekabet gücü karşılaştırması gerçekleştirilmiştir. İkinci analizde, Türkiye ve Çin'in 2014/1 – 2021/9 dönemindeki aylık reel efektif döviz kuru, ihracat ve ithalat değerleri arasındaki eşbütünleşme ilişkisi incelenmiş ve bağımlı değişken olarak tutulan ihracatı, bağımsız değişkenler olan reel efektif döviz kuru ve ithalatın ne oranda etkilediği tespit edilmiştir. Çalışmada ilk olarak ilgili dönemdeki verilerin durağanlıkları ADF ve Philips- Perron birim kök testleri ile analiz edilmiştir. Serilerin durağanlıklarından emin olunduktan sonra, ARDL sınır testi ve Hata Düzeltme Modeli ile değişkenler arasındaki kısa ve uzun dönem eşbütünleşme ilişkisinin varlığı incelenmiştir. Son olarak modelden elde edilen katsayılar ile reel efektif döviz kuru ve ithalatın her iki ülkenin ihracatına olan etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen katsayıların ayrıca CUSUM ve CUSUM Kare grafikleri yardımıyla kararlılıkları analiz edilmiştir.

Foreign trade balance deficit has become one of Turkey's chronic economic problems. In order to solve the deficit, many important steps have been taken with the export-based industrialization policy. In this process, creating added value, product development, technological innovations, sales, marketing, brand etc. Apart from structural implementations, non-permanent measures such as the depreciation of the Turkish Lira (TL) but increasing competition in the short term have also been applied. The sharp depreciation of the TL in recent years has inflamed the debate over whether the competitive exchange rate effect has emerged in exports. This situation has brought to the fore the thought that there may be similarities between China and Turkey, which kept the renminbi (RMB) value low and rapidly increased its export volume in international markets. In this study, the foreign trade of Turkey and China has been compared with two different analysis ways in order to examine these views. First of all, it was tried to measure the competitiveness of Turkey and China's exports of low, medium and high technology manufacturing industries. In the second stage, the effect of exchange rate, which is an important factor in foreign trade, was tried to be determined. In this context, the relationship between the real effective exchange rate, export and import volume of the countries has been tried to be calculated.In the first analysis method of the study, the Revealed Comparative Advantage (RCA) index measurement, which was put forward by Liesner (1958) and developed by Balassa (1965), between the years 1995-2019 of Turkey and China was made and the annual manufacturing industry competitiveness of the two countries was compared.In the second analysis, the cointegration relationship between the monthly real effective exchange rates, export and import values of Turkey and China in the 2014/1 – 2021/9 period is examined and it has been determined how much the real effective exchange rate and imports, which are independent variables, affect exports, which are held as dependent variables. In the study, firstly, the stationarity of the data in the relevant period was analyzed by ADF and Philips-Perron unit root tests. After ensuring the stationarity of the series, ARDL bounds test and Error Correction Model examined the existence of short- and long-term cointegration relationship between the variables. Finally, with the coefficients obtained from the model, the real effective exchange rate and the effect of imports on the exports of both countries were tried to be determined. The stability of the obtained coefficients was also analyzed with the help of CUSUM and CUSUM Square graphs.