Türkiye'de iklim değişikliği politikaları ve ekolojik vergileme

Abstract

İklim değişikliği, Birleşmiş Milletler genel sekreteri Antonio Guterres'in ifadesi ile varoluşsal bir sorun olarak kabul edilmektedir. Etkisi ve büyüklüğü her geçen gün artan ve küresel ölçekte, insanlığın ortak çözüm aradığı bu sorun, Birleşmiş Milletler gündemine alınmış Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri arasında yer almıştır. İklim değişikliği sorununun belli bir dönem ile sınırlandırılamaması ve mücadele edilse bile etkilerinin uzun yıllar ortadan kaldırılmasının mümkün olmaması, bu sorunun günümüzde diğer temel sorunlardan ayıran belirleyici yönünü ortaya koymaktadır. Günümüzde iklim değişikliğinin risk ve tehditlerinin artışı aynı zamanda, ülkeleri, iklim değişikliğine karşı alınacak önlemlerin ulusal politikalara, stratejilere ve planlara entegre etmesini zorunlu hale getirmiştir. İklim değişikliğinin etkilerine karşı ülkeler farklı etkilense de, gelir düzeyi düşük, yoksul ülkelerin iklim değişikliğine karşı daha kırılgan olduğu görülmektedir. Bu açıdan ülkeler, Paris Anlaşmasında yer alan hedefler çerçevesinde iklim değişikliği ile mücadelenin gerçekleştirilmesine ve sonuçta küresel ölçekte iklim sorununa çözümüne yönelik katkı sağlamaya çalışmaktadırlar. Anlaşma, iklim değişikliğinin kaynağı olarak görülen sera gazı emisyon oranlarının düşürülmesini konusunda ülkelerin emisyon hedeflerini belirlemesi yerine getirmesini istemektedir. Sera gazı emisyonlarının azaltılması konusunda teşvik mekanizmaları yanında vergisel uygulamalarda bulunmaktadır. Emisyon kaynağı olan sektörler üzerinde vergisel yükün azaltılması yanında enerji üretiminde, yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılması da önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'nin iklim değişikliği politikaları ve ekolojik vergileme konusu ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde, iklim, iklim değişikliği kavramı, nedenleri ve etkileri kavramsal olarak açıklanmıştır.Çalışmanın ikinci bölümünde, iklim değişikliğini etkileyen argümanlar, iklim değişikliği konusunda çaba gösteren uluslararası kuruluşlar, konferanslar ve sözleşmeler ele alınmış buna ek olarak Türkiye'de İklim değişikliğine yönelik kurumsal yapı ve mevzuata yer verilerek iklim değişikliği politikalarında Türkiye'nin mevcut durumu açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümde ekolojik vergilerin genel ve teorik çerçevesi verilerek Türkiye'de uygulanan ekolojik vergiler açıklanmıştır. Ayrıca Merkezi Yönetim ve Mahalli İdarelerin Bütçeleri kapsamında ekolojik açıdan değerlendirmesi yapılmıştır. Son olarak, Türkiye'de ekolojik vergiler ile kirlilik arasında ilişkiyi tespit etmek amacıyla, Augmented Dickey-Fuller (ADF) ve Philips-Perron (PP) birim kök testleri kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin belirlenmesinde Toda-Yamamoto nedensellik analizinden faydalanılmıştır.Analiz sonucunda, kirlilik ve çevresel vergiler arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi olduğu, ayrıca enerji tüketiminden kirliliğe ve enerji tüketiminden çevresel vergilere doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğu belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen bulgulardan hareketle kirliliğin çevresel vergiler üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu, çevresel vergilerin de kirlilik üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu ortaya konulmuştur.

Climate change is accepted as an existential problem, in the words of the United Nations Secretary-General Antonio Guterres. This problem, whose impact and size is increasing day by day, and which humanity seeks a common solution on a global scale, has been included in the Sustainable Development Goals of the United Nations. The fact that the problem of climate change cannot be limited to a certain period and its effects cannot be eliminated for many years, even if it is struggled, reveals the decisive aspect of this problem that distinguishes it from other fundamental problems today.Today, the increase in the risks and threats of climate change has also made it mandatory for countries to integrate the measures to be taken against climate change into national policies, strategies and plans. Although countries are affected differently against the effects of climate change, it is seen that poor countries with low income levels are more vulnerable to climate change.In this respect, countries are trying to contribute to the fight against climate change and ultimately to the solution of the climate problem on a global scale, within the framework of the targets in the Paris Agreement.The agreement requires countries to set their emission targets and fulfill their emission targets in terms of reducing greenhouse gas emission rates, which are seen as the source of climate change. In addition to incentive mechanisms for reducing greenhouse gas emissions, there are tax applications. In addition to reducing the tax burden on sectors with emission sources, it is also important to expand renewable energy sources in energy production.In this study, Turkey's climate change policies and ecological taxation are discussed. In the first part of the study, climate, the concept of climate change, its causes and effects are explained conceptually.In the second part of the study, the arguments affecting climate change, international organizations that make efforts on climate change, conferences and conventions are discussed.In the third part of the study, the general and theoretical framework of ecological taxes is given and ecological taxes applied in Turkey are explained. In addition, an ecological evaluation was made within the scope of the Budgets of the Central Government and Local Administrations. Finally, Augmented Dickey-Fuller (ADF) and Philips-Perron (PP) unit root tests were used to determine the relationship between ecological taxes and pollution in Turkey. Toda-Yamamoto causality analysis was used to determine the causality relationship between the variables.As a result of the analysis, it was determined that there is a bidirectional causality relationship between pollution and environmental taxes, and a unidirectional causality relationship from energy consumption to pollution and from energy consumption to environmental taxes. Based on the findings obtained in the study, it has been revealed that pollution has a significant effect on environmental taxes, and environmental taxes have a significant effect on pollution.