Eskiçağ Mezopotamya inançlarında gök hiyerofanisi ve Yunan dünyasına etkisi

Abstract

Eskiçağ Mezopotamya insanı, etrafındaki doğa olaylarına kayıtsız kalmamış ve onları kişileştirerek kendisine bir inanç sistemi kurmuştur. Buradan yola çıkarak Mezopotamya insanının bu inanç sisteminin kurarken nelerden etkilendiği ve bu inanç sisteminin bilinçlerine nasıl yerleştiği sorularına cevap bulmak için Hiyerofani terimini kullandık. Bu terim sayesinde Mezopotamya insanına göre kutsal nasıl tezahür eder ve kutsal atfettikleri tanrıların Hiyerofanileri nelerdir sorularına cevap bulabiliriz. Örneğin Güneş Tanrısına tapınmanın ana sebebini; bir ülkenin ne kadar güneş ışığı aldığına ve güneşin ekonomik olarak tarım ürünleri üzerindeki etkisi belirlerdi. Kamış ve sazlıklar basit birer bitki gibi dursa da eğer Mezopotamya insanı için önemliyse ona hiyerofani yüklenir ve bununla da kalmayarak bir de Kamış Tanrısı yaratılırdı. Yine aynı şekilde gök ulaşılamaz olduğu ve insanda aşkınlık uyandırdığı için insanlar göğe Hiyerofani yükleyebilirdi. Eskiçağ Mezopotamya insanı, sadece etrafındaki şeyleri kişileştirmekle kalmayıp gökteki cisimleri de kişileştirmiştir. Onlara göre gökteki gözle görülen yedi gezegen ve takımyıldızları tanrının bir tezahürü veya bir benzeri sayılırdı. Ayrıca gezegenlerin hareketlerini kayıt altına almışlar ve bu hareketlerden göksel kehanetler üretmişlerdir. Bu güksel kehanetlerin en önemlileri Enuma Anu Enlil ve Mul. Apin kehanet serileridir. Eskiçağ Mezopotamyasının göksel bilimdeki bu başarısı Yunan dünyasını ve Yunanlı gök bilimcileri derinden etkilemiştir.Anahtar Kelimeler: Mezopotamya, Gök, Hiyerofani, Kişileştirme, İnanç.

Ancient Mesopotamian people did not remain indifferent to the natural events around them and established a belief system for themselves by personifying these natural events. From this point of view, we used the term Hierophany to find answers to the questions of what the Mesopotamian people were influenced by when establishing this belief system and how this belief system was placed in their consciousness. Thanks to this term, we can find answers to the questions of how the sacred manifests itself according to the Mesopotamian people and what are the Hierophanies of the gods they attribute to the sacred. For example, the main reason for the worship of the Sun God; how much sunlight a country receives and the effect of the sun on agricultural products economically. Although reeds seem like simple plants, if they are important to Mesopotamian people, hierophany is attributed to them and not only that, a Reed God was created. Likewise, because the sky was inaccessible and aroused transcendence, people could impose Hierophany on the sky.Ancient Mesopotamian man personified not only the things around him, but also the objects in the sky. According to them, the seven visible planets and constellations in the sky were regarded as a manifestation of God or something similar. Also, they recorded the movements of the planets and produced celestial prophecies from these movements. The most prominent of these powerful prophecies are the series of prophecies such as Enuma Anu Enlil and Mul.Apin. This success of Ancient Mesopotamia in celestial science deeply affected the Greek world and Greek astronomers.Keywords: Mesopotamia, Sky, Hierophany, Antropomorfism, Belief.