Eski önasya devletlerinin diplomatik ilişkilerinde elçilik müessesesi (Akadlardan Perslere kadar)

Abstract

Diplomatik ilişkilerin kurulmasında, süreklilik kazanmasında ve gelişiminde elçilik müessesesinin oldukça önemli bir yeri vardır. Dolayısıyla tarihte ilk devletlerin ortaya çıktığı dönemde, elçilik müessesesinin de var olması gerektiği akla gelmektedir. Yaklaşık olarak M.Ö. 2400 yılında, Lagaş valisi Entemena ile Umma valisi Il arasında yaşanan vergi ve sınır sorununun anlatıldığı çiviyazılı metin bu fikri doğrulamaktadır ve bu metin elçilik müessesesi ile ilgili en eski çiviyazılı siyasi metindir. Ancak konumuz ile ilgili bilgiler veren metinler, Akad döneminden itibaren yoğunluk kazanmaktadır. Eski Babil döneminde ise diplomasinin gelişimine bağlı olarak elçilik müessesesi de gelişmiştir. Sadece bu dönem için 40; çalışmamız kapsamında yer alan diğer bütün dönemler için ise yaklaşık 100 elçi tespit ettik. Bu elçilerin başlıca görevleri, devletlerarası barış müzakerelerinde bulunmak, krallarının sözlü ya da yazılı mesajlarını muhataplarına iletmek ve krallar arasındaki hediyeleşmeleri sağlamaktır. Şüphesiz bu elçiler bazı elçilik alametleri -kraliyet mührü, asa gibi- taşımaktaydılar. Hatta Amurrulu elçilerin, kendilerine has olarak, sandalet giydikleri anlaşılmaktadır. Zira elçilerin diplomatik dokunulmazlığı bulunuyordu ve tanınmaları gerekiyordu. Elçilerin diplomatik dokunulmazlığı bulunmasına rağmen alıkonulan elçilerin varlığı da bilinmektedir. Çalışmamızın amacı da Pers dönemine kadar olan süreçte, sözü edilen bu bilgileri, çiviyazılı metinlerin yardımıyla açığa çıkarmaktır.

The embassy has an important place in the instution, continuity and development of diplomatic relations. Therefore, it comes to mind that the embassy instution should also exist in the period when the first states in history emerged. Approximately in 2400 B.C. the cuneiform text describing the tax and border problem between Lagaş governor Entemena and Umma governor Il confirm this idea and this text is the oldest cuneiform political text on the embassy instution. However, texts giving information about our topic have been gaining intensity from the Akkadian period. In the Old Babylonian period, the embassy establishment also developed depending on the development of diplomacy. We have identified ambassadors 40 for this period alone, and approximately 100 for all other periods included in our study. Among the main duties of these ambassadors are to make peace negotiations between states, to convey to verbal or written messages of their kings to their interlocutors and to provide gifts between kings. Undoubtedly, these ambassadors carried some embassy signs -such as privy seal, baton. It is even understood that the Amorritian ambassadors wore sandalys uniquely. For the envoys had diplomatic immunity and had to be recognized. Although the ambassadors had diplomatic immunity, the existence of the detained envoys is also known. The aim of our study is to reveal this information with the help of cuneiform texts in the period up to the Persian period.