Dijital okuryazarlık ve mahremiyet bağlamında kırsal bölgelerde internet tabanlı hizmetlerin kullanımı: Kayseri örneği

Abstract

İnternet ve internet tabanlı hizmetlerin kullanımı artık sadece altyapı olanaklarının daha fazla olduğu kent merkezlerinde değil, mobil internet dünyasının sunduğu altyapı hizmetleri sayesinde kırsal bölgelerde de hızla yaygınlaşmaktadır. 2021 itibariyle Türkiye'deki hanelerin yüzde 92'si ve bireylerin yüzde 82,6'sı internet kullanmaktadır. On yıl öncesine göre kullanıcı sayısı yaklaşık olarak yüzde 40 artan internetin yeni kullanıcıları, önceki ve tecrübeli kullanıcılara göre daha dezavantajlı konumdadırlar. Bu durum, söz konusu kullanıcıların, mahremiyetlerine yönelik riskleri de artırmaktadır. Çalışmada kırsal bölgelerde yaşayan enformasyon ve iletişim teknolojisi kullanıcılarının dijital okuryazarlık düzeyleri ve çevrim içi mahremiyete ilişkin yönelimleri araştırılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde mahremiyet kavramı ve mahremiyet hakkının tarihsel gelişimi, ikinci bölümünde ise ağ toplumu çerçevesinde dijital vatandaşlık ve dijital okuryazarlık kavramları ele alınmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise, Kayseri'nin 2012 yılındaki mevzuat değişikliği öncesinde köy veya belde statüsünde olan mahallelerinde yaşayan 374 katılımcı ile gerçekleştirilen araştırmaya ilişkin bulgulara yer verilmiştir. Nicel araştırma yöntemlerinden biri olan yüz yüze anket yöntemi ile yapılan saha araştırması sonucunda, katılımcıların dijital okuryazarlık düzeylerinin düşük olduğu ve bu düzeyin yaşa, eğitim seviyesine ve kullanım sıklıklarına göre farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, katılımcıların mahremiyet konusunda hassas ve dikkatli oldukları ve mahremiyet yönelimlerinin yüksek olduğu görülmüştür. Analiz sonuçları, dijital okuryazarlık ve dijital vatandaşlık düzeyi ile mahremiyet yönelimi boyutları arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Dijital Okuryazarlık, Mahremiyet, Çevrim İçi Mahremiyet, Dijital Vatandaşlık, Ağ Toplumu

The use of internet and internet-based services have not only become widespread in urbans where infrastructures are more abundant, but also in rural areas thanks to the services offered by the mobile internet. As of 2021, 92% of households and 82.6% of individuals in Turkey use the internet. New users of the internet, whose number of users increased by approximately 40 percent compared to ten years ago, are in a more disadvantaged compared to previous and experienced users. This situation also increases the risks to the privacy of the users in question. In this study, digital literacy levels and online privacy orientations of ICT users living in rural areas were investigated. In the first part of the study, the concept of privacy and the historical development of the right to privacy, and in the second part, the concepts of digital citizenship and digital literacy within the framework of network society are discussed. In the third part of the study, the findings related to the research carried out with 374 participants living in the neighborhoods of Kayseri that had village or town status before the legislation change in 2012 are included. As a result of the field research conducted with the face-to-face survey method, which is one of the quantitative research methods, it was concluded that the digital literacy levels of the participants were low and this level differed according to age, education level and frequency of use. In addition, it was observed that the participants were sensitive and careful about privacy and their privacy orientation was high. The results of the analysis show that there is a significant and positive correlation between the level of digital literacy and digital citizenship with the dimensions of privacy orientation.Keywords: Digital Literacy, Privacy, Online Privacy, Digital Citizenship, Network Society