Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan okuma metinlerinin Türkçenin sesletimi edinimine etkisi (Bosna Hersek örneği)

Abstract

Bu çalışmada, Türkçe öğrenen temel seviyedeki Bosna Hersekli öğrencilerinin sesli okuma etkinlikleri sırasında sesletim hatası yapmış oldukları sesbirimlerin tespit edilmesinin ardından yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan okuma metinlerinin Türkçenin sesletimi edinimine olan etkisinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Boşnak öğrencilerin seslendirdiği okuma metinlerindeki sesbirimler, sesbilgisel çevrede farklı niteliklere sahip ünsüzlerle birlikteliklerindeki konumları göz önünde bulundurularak Praat (Boersma ve Weenink, 2020) programı ile çözümlenmiş, R dilinde IPA değerleri ile şekillendirilmiş ve katılımcıların Türkçe ünlüleri üretimleri R programlama dili çerçevesinde incelenmiştir. Araştırmanın örneklem grubunu temel dil yeterlilik seviyesindeki Türkçe öğrenen 15-20 yaş aralığındaki 25'i kadın ve 15'i erkek olmak üzere toplam 40 Boşnak öğrenci oluşturmuştur. Katılımcıların seçiminde öğrencilerin her birinin ana dilinin Boşnakça olması kriteri aranmıştır. Araştırma, okuma metinlerinin yabancı öğrencilerin Türkçe sesletim becerilerine olan etkilerinin tespit edilmesi amacıyla karma araştırma modeli kullanılmıştır. Buna göre Praat (Boersma ve Weenink, 2020) ses analizi programı ile elde edilen verilerin niceliksel çıktıları betimsel analiz modeline uygun olarak yapılandırılmış ve yorumlanmıştır. Araştırma sonuçları, temel seviyedeki Boşnak öğrencilerin Boşnak alfabesinde bulunmayan Türkçeye özgü /ı/, /ö/, /ü/ sesbirimlerini doğru seslendiremediklerini; özellikle ötümlü ses çevresindeki ünlüleri olması gerekenden daha geride eklemlediğini; cümle ve sözcük vurgularının ise Türk konuşurlarından farklı gerçekleştirildiğini göstermektedir. Buna göre, /ı/, /ö/, /ü/ gibi Türkçeye özgü sesbirimlerin A1 düzeyinden itibaren farklı sözcük ve cümleler ile sıklıkla örneklendirildiği okuma metinlerinin Türkçe sesletim ediniminin kazandırılması için faydalı olacağı sonucuna ulaşılmıştır.

In this study, it was aimed to determine the effect of the reading texts used in teaching Turkish to foreigners on the acquisition of Turkish pronunciation, after determining the phonemes that Bosnian-Herzegovina students who learn Turkish at the basic level made pronunciation mistakes during aloud reading activities. The phonemes in the reading texts spoken by Bosnian students were analyzed with the Praat (Boersma and Weenink, 2020) program, taking into account their position in association with consonants with different qualities in the phonological environment, they were shaped with IPA values in R language, and the Turkish vowel productions of the participants were examined within the framework of the R programming language. The sample group of the study consisted of 40 Bosnian students, 25 female and 15 male, between the ages of 15-20, learning Turkish at the basic language proficiency level. In the selection of the participants, the criteria were sought for the mother tongue of each of the students to be Bosnian and each of them to be students who had previously encountered English as their first foreign language. In the research, mixed research model was used in order to determine the effects of reading texts on the Turkish pronunciation skills of foreign students. Accordingly, the quantitative outputs of the data obtained with the Praat (Boersma ve Weenink, 2020) sound analysis program were structured and interpreted in accordance with the descriptive analysis model. The results of the research showed that the basic level Bosnian students could not pronounce the Turkish phonemes /ı/, /ö/, /ü/ correctly, which are not found in the Bosnian alphabet; especially he articulated the vowels around the voiced sound farther back than they should; sentence and word shows that their emphases are realized differently from Turkish speakers. Accordingly, it has been concluded that reading texts in which Turkish-specific phonemes such as /ı/, /ö/, /ü/ are exemplified gradually for students at A1 level and frequently with different words and sentences from A2 level will be beneficial for gaining Turkish pronunciation acquisition.