Sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan kök değerler

Abstract

Araştırmada Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafındanonaylanan, `MEB Yayıncılık, Ata Yayıncılık, Tuna Matbaacılık, Anadol Yayıncılık veEkoyay Eğitim Yayıncılık` tarafından hazırlanan, 2018 yılından itibaren beş yıl süre ileokullarda okutulmaya devam edilen ilk ve ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında MEBtarafından belirlenmiş olan kök değerlere (adalet, dostluk, dürüstlük, sabır, saygı,sorumluluk, öz denetim, vatanseverlik, sevgi ve yardımseverlik) nasıl ve ne şekilde yerverildiği incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durumçalışması modeli kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak ise doküman incelemetekniğinden yararlanılmış ve betimsel analiz yapılmıştır. Verilerin analizinden elde edilenbulgular frekans ve yüzdelikler olarak sunulmuş örnek alıntılarla yorumlanmıştır.Araştırmanın sonucunda, MEB tarafından hazırlanan ders kitaplarında en fazla yer verilenkök değerlerin; adalet (%15,3), sorumluluk (%14,3) ve saygı (%13,4) olduğu, en az yer alankök değerlerin ise sabır (%3), dürüstlük (5,5) ve öz denetim (%5,7) olduğu tespit edilmiştir.Yayınevleri tarafından hazırlanan ders kitaplarında en fazla yer alan kök değerlervatanseverlik (%18,7), adalet (14,3) ve sorumluluk (%12,8) iken en az yer alan kök değerlersabır (%2,1), dürüstlük (4,8) ve öz denetim (%6,1) olarak belirlenmiştir. MEB ve özelyayınevleri tarafından hazırlanan ders kitaplarında değerler daha çok metin bölümünde yeralırken MEB tarafından hazırlanan ders kitaplarında doğrudan, yayınevleri tarafından hazırlanan ders kitaplarında ise daha çok dolaylı olarak kök değerlere yer verilmiştir.Araştırma sonucunda; ders ve yardımcı materyallerde değerlerin metin, görsel ve sorubölümlerinde bütüncül bir şekilde nasıl daha iyi verilebileceğine yönelik çalışmalarınyapılması ve ders kitabı inceleme kriterlerinde kök değerlerin yer verilme durumunugüvence altına alan güncelleme yapılması önerilmiştir.

In the research, the first and secondary school social information, which has been approvedby the Ministry of National Education, was prepared by the `MoNE Publishing, AtaPublishing, Tuna Publications, and Ekoyay Education Publishing`, which was approved bythe Presidency of the Ministry of National Education, has continued to be read in schools forfive years since 2018, and has been established by the MoNE in social studies educationtextbooks (justice, friendship, honesty, patience, respect, responsibility, self-audit,patriotism, love, and charity) is intended to examine how and how it is included. The casestudy model was used in the research by qualitative research methods. As a data collectiontool, the document review technique was utilized and descriptive analysis was performed.The findings from the analysis of the data are interpreted by sample quotes presented asfrequency and percentages.As a result of the study, it was determined that the root values in the MoNE textbooks werejustice (15,3%), responsibility (14,3%) and respect (13,4%), and the least-listed root valueswere patience (3%), honesty (5,5) and self-control (5,7%). The most root values in thetextbooks prepared by publishers were determined as patriotism (18,7%), justice (14,3%)and responsibility (12,8%), while the least-mentioned root values were patience (2,1%),honesty (4,8) and self-control (6,1%). In the textbooks prepared by MoNE and private publishing houses, the values are mostly in the text section, while the textbooks prepared byMoNE are directly included in the textbooks prepared by the publishers and more indirectlyin the textbooks prepared by the publishers. As a result of the research, it is recommendedthat the courses and assistive materials be carried out in the text, visual and question sectionsand that updates to ensure root values are included in the textbook review criteria areprovided.