Kur'ân'ın şirk tanrılarını red usûlü

Abstract

Kur'ân'ın indirilişindeki birinci gaye, insanları tevhîd inancına ulaştırmaktır, bu inancı benimsemelerini ve özümsemelerini sağlamaktır. Bu ise ilkin tevhîde zıt fikir ve inanışları ortadan kaldırmakla mümkündür. Tabiî olarak Kur'ân bunlarla mücadele etmeye yönelmiştir. Toplumu bütün yönleriyle saran şirk anlayışını bertaraf etmeye çalışmıştır.Kur'ân'ın bunu yaparken başvurduğu usûlleri tespit etmek, çalışmamızın temel hedefidir. Bu çerçevede konuyla ilgili ayetlerin nüzûl dönemleri ve içeriklerinden hareketle Kur'ân'ın şirk tanrılarıyla mücadelesinde tedricî bir metod kullandığı görülmektedir. Kur'ân, bilhassa aklî deliller ortaya koymak sûretiyle şirk tanrılarıyla çetin bir mücadele sürdürmüştür.Kur'ân; Yahudiler, Hristiyanlar, Sâbiîler, Mecûsîler ve müşrikler gibi tüm kesimleri hedef alarak, onların inanışlarının ve tanrılarının bâtıl olduğunu ispatlamıştır. Bunların hiçbirine bu manada asla tolerans göstermemiş; hepsine karşı savaş ilan etmiştir. Müşriklerin toplumsal yapılarını, temayüllerini ve ruh hallerini göz önünde bulundurarak, muhataplarına muhtelif usûllerle yönelmiştir. O usûllerinden birisi de tebşîr-terhîb metodudur. Ayrıca kâinatın her tarafına dağılmış halde bulunan âyetleri tefekkür etmeye çağırmış ve bunun üzerinden Allah'ın bir ve tek olduğu sonucuna ulaşmalarını hedeflemiştir. Yine kendi fıtratlarının dahi şirki reddettiğini onlara hatırlatarak, şirk tanrılarını iptal etme yoluna gitmiştir. Bazen de bütün bunların fayda etmediğini gördüğünde, -Necran Hristiyanlarında olduğu gibi- ilginç ve diğer usûllerinden çok farklı bir usûl olan mübâheleye başvurmuştur.Sonuç olarak Kur'ân, birçok usûlle şirk tanrılarını reddetmiştir. Bu çalışmamızın o usûllerin tespitine, ortaya çıkarılmasına ve açıklığa kavuşmasına katkı sağlamasını hedeflemekteyiz.

The primary purpose of the Qur'an is to bring people into the fold of faith in monotheism and enable them to adopt and assimilate this faith. The process becomes possible by eliminating opposing ideas and beliefs in the first place. Naturally, the Qur'an aims to fight them. It tries eliminate the concept of shirk (deification of anything and anyone other than Allah) from all aspects of societies.The main objective of this work is to identify the methods that the Qur'an employs in doing so. In this context, given the revelation period of verses their content, it is worth mentioning that the Qur'an uses a gradual method in the struggle against idolatry and other gods of shirk. The Qur'an takes a tough fight to the gods of shirk, particularly by acting on rational proofs.The Qur'an targets Jews, Christians, Sabians, Zoroastrians and idolaters while proving that their beliefs and deities are false. It never shows any tolerance in this sense by declaring an all and the entirety of them.It addresses those groups in various means, taking into consideration the social structures, and inclinations of the polytheists. One of those means is the use of both heralding and intimidation. It also urges people to contemplate on the open signs scattered all over the universe to reach the conclusion that Allah is the one and the only god. Apart from that, it reminds them that even their own nature rejects deification of idols. At times when seen that all those methods do not help, it has resorted mutual cursing (mubalaha), an interesting way of convincing- as was the case with the Christians of Najran.In short, the Qur'an reject the gods of shirk through various means. This work aims to contribute to the identification, discovery and clarification of those procedures.