Ortaçağ Akdeniz örnekleri ışığında mozaiklerin korunması ve sergilenmesi: İstanbul Büyük Saray Mozaikleri Müzesi örneği

Abstract

İstanbul, çağlar boyunca farklı uygarlık ve kültürlerin iç içe geçtiği, yüzyıllar boyunca çeşitli din, dil ve ırktan insanların bir arada yaşadığı Avrupa ile Asya kıtalarının kesiştiği önemli bir Akdeniz Ortaçağ kentidir. İstanbul'un Bizans İmparatorluğu döneminde adı Konstantinopolis'tir ve ilk önce Doğu Roma İmparatorluğu'nun daha sonra da Bizans İmparatorluğu'nun başkentliğini yapmıştır. Konstantinopolis yaklaşık bin yıllık Ortaçağ dönemi boyunca Orta Doğu'ya hakim kozmopolit bir başkent konumuna gelmiştir. Ortaçağ dönemini barındıran Bizans sanatı ve mimarisi; saraylar, kiliseler, bazilikalar, anıtlar, kaleler, surlar ve bu gibi bir çok eseri içerisinde barındırır. Bu eserlerin en önemlilerinden biri Büyük Saray'dır. Bizans dönemi eseri olan Büyük Saray Mozaikleri günümüzde İstanbul Büyük Saray Mozaikleri Müzesi'nde sergilenmektedir. Bu mozaikler Ortaçağ Akdeniz'inde bulunan tüm mozaikler gibi büyük önem ve değere sahip olmasına rağmen çok fazla bilinememektedir. İstanbul'un kalbi olan Sultanahmet de ortaya çıkarılan eserlerin üzerine koruyucu bir müze kurulmuş ve bu eserler günümüzde bu müzede sergilenmektedir.Günümüzde müze yapıları ve içindeki sergileme yöntemleri, teknolojinin ve tasarımdaki yeniliklerin artmasıyla birlikte çok değişmiştir. 3 boyutlu sergileme, kiosklar, dokunmatik ekranlar, sanal gerçeklikler ve bu gibi çok farklı teknolojik sergileme yöntemleri görülmektedir.Bu çalışmanın amacı; Büyük Saray Mozaikleri Müzesi'nin mozaiklerinin daha iyi anlaşılmasını, daha fazla insana ulaşabilmesini, dijital ortamda daha fazla yer almasını ve çağdaş dönemi yakalamasını sağlayan tasarım önerileri sunmaktır. Çalışma dört aşamalı olarak yürütülmüştür. Birinci aşamada koruma kavramı, sergileme kavramı ve sergileme ilkeleri incelenmiştir. İkinci aşamada mozaik tanımı, tarihçesi ve mozaiklerin korunması incelenmiştir. Üçüncü aşamada Akdeniz Havzası'nda bulunan Ortaçağ dönemine ait eserleri sergileyen müzeler analiz edilmiştir. Son aşamada ise Büyük Saray Mozaikleri Müzesi'ne değinilmiş ve çağdaş müzecilik anlayışı doğrultusunda koruma ve sergileme kapsamında tasarım önerileri sunulmuştur. Bu çalışma ile Akdeniz Ortaçağ örnekleri ışığında mozaiklerin korunması ve sergilenmesi analiz edilip, İstanbul Büyük Saray Mozaiklerinin korunması ve sergilenmesi kapsamında tasarım önerileri sunarak gelecekteki araştırmacılar ve tasarımcılar için örnek olması amaçlanmaktadır.

İstanbul is an important Mediterranean Medieval city where the continents of Europe and Asia intersect, where different civilizations and cultures have intertwined throughout the ages, where people of various religions, languages and races have lived together for centuries. During the Byzantine Empire period, the name of Istanbul was Constantinople, and it was first the capital of the Eastern Roman Empire and then the Byzantine Empire. Constantinople became cosmopolitan capital that dominated the Middle East during the nearly thousand-year Medieval period. Byzantine art and architecture that included the Medieval period, palaces, monuments, castles, walls, and many other works. One of the most important of these works is the Great Palace. The Great Palace Mosaics, which are the works of the Byzantine period, are exhibited in the İstanbul Great Palace Mosaics Museum todays. These mosaics have great importance and value like all the mosaics found in the Medieval Mediterranean, but these mosaics are not known much the others. A protective museum was established in Sultanahmet, the heart of Istanbul and these mosaics are exhibited in this museum todays.Today's, museum structures and the exhibition methods in them have changed a lot with the increase of technology and innovations in design. 3D exhibition, kiosks, touch screens, virtual realities and many other technological exhibition methods are seen todays.The purpose of this study is The Great Palace Mosaics Museum enables the mosaics to be better understood, to reach more people, take more place in the digital environment and to capture the contemporary period. The study was conducted in four stages. In the first stage, the concept of protection, the concept of exhibition and the principles of exhibition were examined. In the second stage, the definition of mosaics, its history and the preservation of mosaics were examined. In the third stage, the museums exhibiting in the works of the Medieval period in the Mediterranean area were analyzed. In the final stage, the Great Palace Mosaics Museum was mentioned, examined and design suggestions were presented within the scope of protection and exhibition in line with the understanding of contemporary museology.Purpose of this study, the preservation and exhibition of mosaics in the light of Mediterranean Medieval examples are analyzed and design suggestions are presented within scope of the preservation exhibition of the Great Palace Mosaics of Istanbul.