1947 basınına göre Türkiye'de iktidar-muhalefet ilişkileri

Abstract

Çok partili sisteme geçiş ile birlikte basında iktidar ve muhalefet ilişkileri üzerine ciddi derecede yazıların yayınlandığı görülür. 1945-1946 yılları arasında tek parti iktidarının basın üzerindeki baskıları nispeten kaldırılsa da muhalefetin eleştirileri şiddetlenince basını denetleme isteği görülmüştür. Demokrat Parti'nin I. Büyük Kongresinde almış olduğu kararlar ve bu kararları uygulama çabaları iktidar-muhalefet ilişkilerini gergin bir safhaya sokmuştur. Bu gergin safhanın yaşanmasında Başbakan Recep Peker'in Demokrat Parti üzerinde kurmaya çalıştığı baskının rolü yadsınamayacak derecede büyüktür. Recep Peker'in politikalarına karşı Demokrat Parti daha dinamik ve cüretkârca davranmıştır. 12 Temmuz Beyannamesi'nin yayınlanması, Peker Hükümeti'nin istifası ve Hasan Saka Hükümeti'nin kurulması iktidar-muhalefet ilişkilerinde yumuşama devresinin başlamasına zemin hazırlamıştır. 1947 yılının sonuna kadar basında nispeten iktidar-muhalefet ilişkilerinde bir yumuşama görülmeye başlansa da Demokrat Parti'nin, CHP Hükümeti'ni 12 Temmuz Beyannamesi'ni uygulamak istememesi ile ilgili suçlaması, 1947 yılının son zamanlarında yapılan 1948 bütçe görüşmelerinde sert eleştirilerde bulunup bütçe aleyhinde oy kullanmaları iktidar-muhalefet ilişkilerini tekrardan gergin bir safhaya sokmuştur. Savaş sonrası ortaya çıkan ekonomik problemler, karşılıklı komünizm suçlamaları, seçimler, iktidar ve muhalefet liderlerinin ülke içindeki seyahatleri, Sovyet istekleri, Amerikan yardımları, 12 Temmuz Beyannamesi, bazı milletvekillerinin vekilliklerinin düşürülmesi, tek parti yönetimine sıkı sıkı bağlı olan yöneticilerin muhalif halka uyguladığı haksız davranışların etkileri gibi olaylar 1947 yılının siyasi hayatına yön vermiştir. 1947 Basını detaylı incelendiğinde, ülke içindeki siyasi olaylarda iktidar ve muhalefet yanlısı basının birbirlerini eleştirdiği, ancak genel anlamda dış politika ile ilgili konularda ortak düşüncelere sahip oldukları görülmüştür.Bu çalışmada Akşam, Ulus, Tasvir, Cumhuriyet, Son Posta, Vatan, Vakit, Türk Dili, Türkyolu, Türk Sözü, Yeni Sabah, Zonguldak, Hergün ve Çorum gazeteleri incelenerek hem iktidar hem de muhalefet yanlısı basının ülke siyasetindeki etkileri ortaya çıkarılmıştır. Basında çıkan haberlerin doğru olup olmadığını kanıtlama ve basının eksik kaldığı konularda detaylı bilgilendirme yapılması amacıyla TBMM Tutanakları ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi belgelerinden de yararlanılmıştır.Anahtar Sözcükler: İktidar, Muhalefet, Bütçe, 12 Temmuz Beyannamesi, Demokrat Parti

With the transition to the multi-party system, it has been seen that serious articles on the relations of power and opposition were published in the press. Although the pressures of the single-party government on the press were relatively removed between the years 1945 and 1946, when the criticism of the opposition intensified, the desire to control the press emerged. The decisions taken by the Democratic Party in its First Great Congress and its efforts to implement these decisions put the power-opposition relations into a tense phase. The role of the pressure that the Prime Minister Recep Peker tried to establish on the Democratic Party in this tense phase was undeniably great. The Democratic Party acted more aggressively against the policies of Recep Peker.The publication of the 12 July Declaration, the resignation of Peker's Government and the establishment of Hasan Saka's Government paved the way for the detente period in the power-opposition relations. Although a detente in the power-opposition relations began to be seen relatively in the press until the end of 1947, the Democratic Party's accusation of the Government of Republican People's Party not wanting to implement the 12 July Declaration, their saying that the bill in the 1948 budget negotiations held in late 1947 was insufficient, and their harsh criticism and voting against the budget put the power-opposition relations into a tense phase again. The events such as the economic problems that emerged after the war, mutual accusations of communism, elections, the visits of the power and opposition leaders within the country, Soviet demands, American aid, the 12 July Declaration, the dismissal of some of the deputies, and the effects of the unjust behavior of the administrators who were closely connected to the single-party rule to the opposition people shaped the political life of 1947. When the press of 1947 has been examined in detail, it has been seen that the pro-power and pro-opposition press wrote articles criticizing each other in the political events in the country, while they had common thoughts on issues related to foreign policy in general.In this study, the newspapers Akşam, Ulus, Tasvir, Cumhuriyet, Son Posta, Vatan, Vakit, Türk Dili, Türkyolu, Türk Sözü, Yeni Sabah, Zonguldak, Hergün and Çorum were examined and the effects of both the pro-power and the pro-opposition press on the politics of the country were revealed. In order to prove the accuracy of the news in the press and to provide detailed information on the issues that the press lacked, the Parliamentary Minutes and the documents of the Prime Ministry Republic Archive were also used.Keywords: Power, Opposition, Budget, 12 July Declaration, Democratic Party