Anadolu Selçuklu ve Beylikler Dönemi Türk tezhip sanatında Rumi motif analizleri ve güncel yorumlamaları (XIII.-XIV. yüzyıllar)

Abstract

Daha sonra doldurulacaktır.Türk süsleme sanatları için temel motif gruplarından biri olan rumi motif, Türk tezhip sanatında da ayrı bir yere sahip olmuş ve yoğun bir şekilde uygulanmıştır. Türk sanatları için böylesine önemli olan rumi motifinin gelişimini görmek için uygulandığı döneme göre analizini yapıp çeşitlerini tipolojik olarak sınıflandırmak araştırmanın yapılma ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Araştırmada tarama modelinde betimleme yapılmış ve uygulama modelinde özgün eser çalışılmıştır. Çalışma kapsamında; XIII. yüzyıl Anadolu Selçuklu ve XIV. yüzyıl Beylikler Dönemine ait toplam 15 adet yazma eser incelenmiş, bunlar içinden rumi motiflerinin yoğun ve farklı olduğu toplam 89 tezhipli sayfa inceleme kapsamına alınmıştır. İnceleme kapsamına alınan eserler, araştırmaya konu olan `yazma eser tezhiplerindeki rumi motifinin` dönem özelliklerini geniş açıdan yansıtabilmesi için Türkiye'nin çeşitli bölgelerindeki müze ve el yazma kütüphanelerinden seçilmiş ve detaylı tanıtımları eser inceleme formunda verilmiştir. Araştırma kapsamına alınan tezhipli sayfalar bizzat araştırmacı tarafından çizilmiş ve eser inceleme formunda verilmiştir. İncelenen bütün sayfalardan çıkarılan rumi motifleri toplu bir çizelgeye, çeşitlerine uygun yerleştirilmiş ve her bir çizelgedeki rumi motifi verileri genel olarak yüzdelik hesaplaması ile çözümlenerek elde edilen bilgiler doğrultusunda değerlendirilip yorumlanmıştır. Ayrıca kendi aralarında, çağdaşlarıyla ve farklı sanat dallarındaki rumi motifleriyle değerlendirmeye alınıp karşılaştırılmıştır. Her iki dönemde özellikle `yalın, kanatlı ve sencide` rumilerin hem çeşitlilik yönünden hem de form olarak oldukça zengin olduğu görülmüştür. Dal üstü süslemelerinin oldukça zengin olduğu ancak Anadolu Selçuklu dönemi dal üstü süslemelerinin biraz daha fazla çeşitliliğe sahip olduğu belirlenmiştir. Ancak özellikle ortabağ ve tepeliklerde iki dönemde de bu zenginliğe rastlanmamıştır. Bunlara ek olarak Beylikler Dönemi rumi motiflerinde Memlük etkisi tespit edilmiştir. XIII. ve XIV. yüzyıl Anadolu Selçuklu ve Beylikler Dönemine tarihlendirilen rumi motiflerinden yola çıkarak üç klasik usulde serbest tasarım ve uygulaması, iki klasik usulde serbest tasarım taslağı güncel eser yorumu olarak ortaya konmuştur.

Daha sonra doldurulacaktır.The rumi motif, one of the basic motif groups for Turkish decorative arts, has also had a special place in Turkish illumination art and has been applied intensively. It has also had a special place in Turkish illumination art and has been extensively applied. In order to see the development of the rumi motif, which is so important for Turkish arts, analyzing it according to the period in which it was applied and classifying its varieties typologically revealed the need for research. In the current study, the description was made in the scanning model and the application model was studied. Within the scope of research; a total of 15 manuscripts belonging to the XIII. century Anatolian Seljuk and XIV. century Beylik period were examined and a total of 89 illuminated pages, among which rumi motifs were intense and different, were included. The works included in the study were selected from museums and manuscript libraries in various regions of Turkey in order to reflect the period characteristics of the `rumi motif in manuscript illumination`, which is the subject of the research, and their detailed introductions were given in the work review form. The illuminated pages included in the research were drawn by the researcher herself and given in the work review form. The rumi motifs extracted from all the examined pages were placed in a collective chart, in accordance with their types, and the rumi motif data in each chart were evaluated and interpreted in accordance with the information obtained by calculating the percentages in general. In addition, they were evaluated and compared among themselves, with their era and rumi motifs in different branches of art. In both periods, it was observed that especially `yalın, kanatlı ve sencide` rumis were quite rich both in terms of diversity and form. It has been explored that the ornaments on the branches are quite rich, but the ornaments on the branches of the Anatolian Seljuk period have a little more variety. However, this richness was not found in both periods, especially in Ortabağ and Tepelik. In addition to these Mamaluke influence has been identified in the rumi motifs of the Beylik period. XIII. and XIV. Based on rumi motifs dated back to the 17th Century Anatolian Seljuks and Beylik period, free design and its application in three classical styles and free design drafts in two classical styles are presented as contemporary work interpretations. Anatolian Seljuk period, Beylik period, manuscript, illumination, rumi motif.