Tip 1 diyabetli bireylerin ve ebeveynlerinin fiziksel aktivite ile ilgili görüşlerinin ve fiziksel aktivitenin glisemik kontrol üzerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada fiziksel ve sportif aktivitelere katılım konusunda tip 1 DM'lilerin ve ebeveynlerinin görüşlerinin ve aynı zamanda tip 1 DM'lilerle gerçekleştirilecek olan kombine fiziksel aktivite protokolünün kan glukozuna akut etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada tip 1 DM'lilerin kişisel ve ailevi özelliklerini, aktiviteye katılma durumlarını ve ebeveynlerinin bu konudaki görüşlerini içeren nicel veriler anket yöntemi, ergenlerin fiziksel aktiviteler ile ilgili görüşlerini içeren nitel veriler ise yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılarak elde edildi. Ayrıca çalışmanın deneysel aşamasında tip 1 DM'liler ilk iki haftası kontrol dönemi son iki haftası aktivite dönemi olan dört haftalık bir çalışmaya dâhil edildi. Anket internet ortamında ebeveynlere ulaştırıldı. Çalışmaya dâhil edilme kriterlerine göre geçerli anket sayısı 360 olarak belirlendi. Yarı yapılandırılmış görüşmeye yaş ortalaması 14,77 olan 9'u kız 31 tip 1 DM'li dâhil edildi. Çalışmanın deneysel boyutuna ise yaş ortalaması 13,26 olan 5'i kız 15 tip 1 DM'li dâhil edildi. Çalışmanın nicel bulgularına göre; ebeveynlerin büyük çoğunluğunun (%96) diyabetin yönetilmesinde fiziksel aktivitelerin önemli olduğunu düşündükleri tespit edildi. Tip 1 DM'liler büyük oranda (%76,1) fiziksel aktivitelere katılırken, lisanslı olarak spora katılanların oranının (%34,4 ) düşük olduğu tespit edildi. Cinsiyet ile fiziksel aktivitelere ve lisanslı olarak spora katılım oranları arasındaki farkın anlamlı düzeyde olduğu tespit edildi (p < ,05). Yaş ile lisanslı spora katılım oranları arasındaki farkın anlamlı düzeyde olduğu tespit edildi (p < ,05). Baba eğitim düzeyi ile lisanslı olarak spora katılım oranları arasında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edildi (p < ,05). Fiziksel aktivitelere katılım ve aktivitelere katılım sıklıkları ile HbA1c düzeyleri oranları arasında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edildi (p < ,05). Çalışmanın nitel bulgularına göre; tip 1 DM'lilerin fiziki ortamla (n=50) ilgili, psikolojik olarak (n=23) ve bedensel (n=9) olarak zorluklar yaşadıkları tespit edildi. Tip 1 DM'lilerin egzersizin fizyolojik (n=83) ve psikolojik (n=28) fayda sağladığının farkında oldukları tespit edildi. Çalışmanın deneysel bulgularına göre; kontrol ve aktivite dönemlerindeki kan glukoz ortalamaları arasındaki farklılığın anlamlı olmadığı tespit edildi (p > ,05). Her iki dönemde kullanılan insülin dozları arasındaki farkın anlamlı olduğu tespit edildi (p < ,001). Anaerobik karakterdeki direnç egzersizlerinin kan glukozu üzerine akut etkisinin aerobik egzersizlere göre anlamlı olmadığı tespit edildi (p > ,05). Kombine egzersizlerin kan glukozu üzerine akut etkisinin anlamlı olduğu tespit edildi (p < ,05). Sonuç olarak Türkiye'deki tip 1 DM'li çocukların ve ergenlerin özellikle kızların lisanslı olarak spora katılımının düşük olduğu, tip 1 DM'lilerin egzersizin fizyolojik ve psikolojik yararlarının farkında oldukları ve tip 1 DM'de aerobik ve kombine egzersizlerin kan glukozu üzerine akut etkisinin pozitif yönde olduğu söylenebilir.

In this study, it is aimed to examine the views of type 1 DM individuals and their parents about participation in physical and sportive activities and the acute effect of the combined physical activity protocol on blood glucose in individuals with type 1 DM. In this study, quantitative data including the personal and family characteristics of the individuals with type 1 DM, their participation in the activity and their parents' opinions were obtained by a questionnaire. Qualitative data including views of individuals on physical activities were obtained by using semi-structured interview method. In the experimental phase of the study, type 1 DM individuals were included in a four-week study with the first two weeks of the control period last two weeks of activity period. The survey was delivered to parents on the internet. According to the inclusion criteria, the number of valid questionnaires was 360. 31 adolescents with type 1 DM who had a mean age of 14.77 and 9 of whom were girls were included in the semi-structured interview. 15 individuals with type 1 DM who had a mean age of 13.26 and 5 of whom were girls were included in the experimental dimension of the study. According to the quantitative findings of the study; the majority of parents (96%) found that physical activities were important in managing diabetes. Individuals were mostly involved in physical activities (76.1%) while the percentage of those participating in sports (34.4%) was low. According to gender, the difference between physical activities and participation in licensed sports was found to be significant (p < .05). The difference between age and licensed sports participation was found to be significant (p < .05). A significant difference was found between the level of father education and the participation in sports (p < .05). There was a significant difference between HbA1c levels according to the frequency of participation in activities and participation in physical activities (p < .05). According to the qualitative findings of the study; type 1 DM individuals experienced physical environment difficulties (n = 50), psychological difficulties (n = 23) and physical difficulties (n = 9). Individuals were found to be aware of the physiological (n = 83) and psychological (n = 28) benefits of exercise. According to the experimental findings of the study; the difference in blood glucose levels between control and activity periods was not significant (p> .05). The difference between the insulin doses used in both periods was found to be significant (p <001). The acute effect of anaerobic resistance exercises on blood glucose was not significant compared to aerobic exercise (p > .05). The acute effect of combined exercises on blood glucose was found to be significant (p < .05). As a result childrens and adolescents wiht type 1 DM in Turkey, especially girls, have low participation in licensed to sports. Type 1 DM individuals are aware of the physiological and psychological benefits of exercise. The acute effect of aerobic and combined exercises on blood glucose in type 1 DM can be said to be positive.