Anayasanın 90. maddesindeki değişiklik işığında ILO sözleşmelerinin iç hukuka ve mahkeme kararlarına etkisi

Abstract

Egemenlik; mutlak, sınırsız ve bölünmez sayılan nitelikleri ile 20. yy'ın ikinciyarısına kadar Ulus devletler ile doruk noktasına ula mı ve anayasalarla kendinigörünür metinlere dönü türmü tür. Ancak, ba ta ekonomi ve insan hakları alanındaolmak üzere, bir çok alanda meydana gelen geli meler sonucunda egemenli in bunitelikleri zayıflamaya hatta bazı alanlarda kaybolmaya ba lamı tır.Uluslararası ikili ya da çok taraflı sözle melerle olu turulan ulusalüstü kurumlarınüretti i belgelerin niteli i ve bu belgelerin, Uluslararası Hukuk- Ulusal Hukukili kisinde de erlendirilece i yer tartı maları süreci, bu gün, bu belgelerin iç hukuktanönce uygulanması noktasına gelmi tir. Hemen, hemen her ça da anayasada 1982Anayasasını 90. maddesine benzer düzenlemelerin yeralması giderek bir zorunlulukolmaya ba lamı tır.Anayasanın 90. maddesinde 07/05/2004 tarihinde 5170 sayılı Yasanın 7.maddesi ile yapılan de i iklikle; temel hak ve özgürlüklere ili kin olmak ko uluylausulüne göre yürürlü e konmu uluslararası sözle me metinlerinin, iç hukukla aynıkonuda farklı hükümler bulunması nedeniyle, çıkabilecek uyu mazlıklarda, uluslararasısözle me hükümlerinin esas alınaca ı kuralı getirilmi tir. Bu yeni kural, daha önceö retide ve yargı kararlarında kar ıla ılan sorunların bir kısmını ortadan kaldırmı tır.Ancak, hem ö retinin hem de yargı organlarının önüne, çözülmesi gereken birçok yenisorun alanları çıkardı ını da belirtmek gerekir.Bu de i iklikten sonra Temel Hak ve Özgürlüklere ili kin olan UluslararasıÇalı ma Örgütü (ILO) nün üretti i sözle melerin iç hukukumuzu daha fazlaetkileyece i açıktır. ILO sözle melerinin iç hukukta uygulanabilmesi için, ba ka hiçbirdüzenlemeyi gerektirmeyecek kadar açık, kesin, somut, olaya do rudanuygulanabilecek nitelikte bir hüküm getirmi olması durumunda sözle melerinindo rudan uygulanmasında sübjektif olumsuz algılamalar dı ında sorungörülmemektedir. Ancak, hakların tanımlanmasına ili kin olarak çerçeve belirleyen,daha çok ekonomik ve sosyal haklara ili kin olan ILO sözle melerininuygulanmasında sorunlar ya anaca ı açıktır. Zira, yargı gelene imizde pek fazla örne ibulunmayan hakimin hukuk yaratması gibi, ola an yargı süreçlerinde görülmeyenancak, bu tip sözle melerin uygulanması için zorunlu bir irade gerekmektedir. Buiradenin olu umu için ba ta hukukçular olmak üzere tüm yargı organlarına, uluslararasısözle meleri ve Ulusalüstü Mahkeme kararlarını daha fazla izleme ve inceleme görevidü mektedir.Bu nedenlerle; çalı mamızda öncelikle, Egemenlik kavramının kısaca evrimini,insan haklarını geli imi ile egemenlik kavramındaki erozyonu, Ulusal Hukuk veUluslararası Hukuk ili kilerini incelemeye ve bir özetini vermeye çalı tık.Uluslararası Hukukun iç hukukumuza giri kapısı diye nitelendirdi imiz 1982Anayasasının 90 maddesinin iç hukuktaki geli imini ve de i imini ele aldık.Anayasanın 90 maddesi kapsamında iç hukukumuzun bir parçası olan usulünegöre onanmı uluslararası sözle melerden ILO belgelerinin olu umu, ILO'nun yapısıüretti i belgelerin niteli ini ve Anayasa Mahkemesi'nin, Danı tay'ın ve Yargıtay'ınILO sözle melerine bakı ını inceledik.Anayasa de i ikli i öncesi ve sonrası mahkeme kararlarına yansıyan ILOsözle melerini ve mahkemelerin bu sözle meleri nasıl de erlendirdi ini ortaya koymayaçalı tık.Anayasa de i ikli inin sadece ?Usulüne göre yürürlü e konulmu temel hak veözgürlüklere ili kin milletlerarası andla malar? ile sınırlı olmasının yarataca ı olasısorunları ve çözüm önerilerini irdeledik.Sonuç bölümünde de yapılan de i iklikle, Hukuku'nun uluslararası kayna ıolan ILO sözle melerinin iç hukukumuzu daha kolay etkileyebilece i olanaklarınolu tu unu ve bu etki ile Uluslararası Çalı ma Standartlarının iç hukukumuzdayerle mesi için yapılması gerekenlere yer vermeye çalı tık.Anahtar Kelimeler: Egemenlik, Uluslararası Hukuk, ç Hukuk, Anayasa 90. madde,ILO, Yasa bo lukları.

The notion of absolute, infinite and indivisible sovereignty that was closelyrelated to the idea of ?nation-state? mentioned in the constitutions until the mid 20thcentury. After the changes and developments in the economy and the field of humanrights sovereignty started to loose this status.The conventions, documents prepared by supranational institutions founded inaccordance with international agreements, the quality of those documents, thediscussions on the effect of these documents on the relation between national andinternational laws made these international conventions to be over national laws. Articlelike Article 90 of the Constitution is, so to speak, an obligation for every modernconstitution.The amendments made in the Article 90 of the Constitution with the Article 7 ofthe Law No 5170 on 7 May 2004 international laws and conventions raised into nationallaws as far as they are concerned with fundamental rights and freedoms: ?Internationalagreements duly put into effect carry the force of law?. In the case of a conflict betweeninternational agreements in the area of fundamental rights and freedoms duly put intoeffect and the domestic laws due to differences in provisions on the same matter, theprovisions of international agreements shall prevail. Even though after this amendmentsome problems related to judicial doctrine and procedures were solved we have to stressthat some other problems came out.It is certain that after this amendment the conventions of International LabourOrganisation (ILO) on fundamental rights and freedoms is going to affect our nationallaw. Besides subjective, negative interpretation there will be no need for furtherarrangement or changes in implementation of ILO conventions within the nationaljudicial procedures so far the convention is clear and distinct single incidents. But therewill be certainly some problems in the implementation of ILO conventions on thegrounds that the conventions are mainly on economic and social rights. At this point thejudges should make decisions relying on their opinions, but the tradition of Turkishjudiciary excluded giving the judges such an authority in the past. In order to makejudges able to act within this new framework all the lawyers, organs of judiciary, juristand all persons related to law should deal with and follow the decisions of internationalcourts taken in accordance with the international laws.Within this framework we firstly dealt with and tried to give a summary of thedefinition, history, and evolution of the notion sovereignty, development of the idea ofhuman rights, changes in and erosion of the notion sovereignty, the relation betweennational law and international law.Then we focussed on changes in the Article 90 of the 1982 Constitution thatregulates the relation between national law and international law.After this we examined ILO convention which is one of the ratified internationallaws, formation of ILO conventions, and the interpretations of Constitutional Court andHighest Administrative Court of ILO conventions.We also tried to expose how these conventions were interpreted by the courtbefore the amendment made in the Article 90 of the Constitution.Since constitutional amendment was restricted as ?international agreements dulyput into effect carry the force of law? we tried to deal with the possible future problemsand suggested some solutions.In the conclusion part of the thesis we focussed on the truth that as being thesource of international labour rights ILO conventions will affect our national law afterthe amendment in the Constitution and steps to be taken in order to make internationallabour standards to be a part of life in Turkey.Key Words: Sovereignty, International Law, National Law, Constitution Article 90,ILO, Silence of the Law