Türkiye'de 1980 sonrası protest sanat incelemeleri

Abstract

Bu tez, protest sanatın Türkiye'de 12 Eylül 1980 döneminden itibaren toplumsal ve siyasal değişimi göz önüne alınarak örnekleriyle beraber uygulanış biçimlerinin incelenmesini kapsamaktadır. Tez üç bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın birinci bölümünde, protest kavramının anlamı ve kullanımı doğrultusunda sanata yaklaşımlar ele alınmaktadır. Dünya sanat tarihinden kronolojik bir inceleme doğrultusunda, protest sanatın gelişiminin süreçlerine yer verilmiştir. İkinci bölümde, Türkiye'nin 12 Eylül 1980 askeri darbesiyle toplumun köklü değişikliklere uğradığı ve bu değişikliklerin yaşamın her alanına sıçradığı görülmektedir. Ülkede yaşanan darbenin getirdiklerinden sonra sanatçıların, bu bağlamda etnik kimlikler, aidiyet, birey, göç, sınıfsal farklılıklar, ötekileştirme, kitle tüketim kültürü gibi konular ve güncel yaşam dinamikleri ile etkileşime girdikleri görülür. Bu yeni deneyimin, Türkiye çağdaş sanat ortamını geliştirmesinin yanında sanatı kurumsallaştırdığı konusu da ele alınmıştır.Araştırmanın üçüncü bölümünde, 1990'lardan günümüze uzanan sürecin Türkiye'de modern sanat ve çağdaş sanat ayrımının belirginleştiği ve çağdaş sanatçıların arttığı bir dönem olduğu söylenebilir. Bu bağlamda Türkiye çağdaş sanat ortamının uluslararası sanat ortamına eklemlenme çabaları ve farklı biçimlerde üretilmiş sergi örnekleri incelenmiştir. 2000'li yıllarda ise sanat alanının sermaye tarafından ele geçirilmesine karşı sanatçıların direnişe geçtiği ve galeriler dışında alternatif bir alan yaratma çabalarının olduğu görülmektedir. Araştırma, bu bağlamda protest sanatın kamusal alana çıkma gerekçelerini, hayatla buluşmasını ve farklı üretim biçimlerini ortaya koymaktadır. Sanatçının, kolektif ve inisiyatiflerle işbirliği içerisinde kamusal alanda projeler, yayınlar, sergiler üreterek, uluslararası ağların içinde yer aldıkları ve kamusal alana yayıldıkları örnekleri ile incelenmiştir.Anahtar kelimeler: Türkiye'de Protest Sanat, Protest Sanat, Sermaye ve Sanat İlişkisi, KültürEndüstrisi

The work aims to examine the forms of protest art emerged from 1980s Turkey and onwards in regard to social and political changes due to 1980 military coup. The work is consisting of three main sections. The first part emphasizes the meaning and usage of the term Protest in terms of the approaches of art in accordance with the chronological processes and evolution of the history of art. The Second Part examines the fundamental social changes emerged after the 12 September 1980 Turkish coup d'état and its affects in every fields of life. Artists have dealt and interacted with current life issues as ethnicity, individualism, identity, gentrification, class difference, marginalization and mass production culture after the political and societal conversions of coup d'étrat. Moreover, the institutionalization of art during this period is mentioned in addition to the developments of contemporary arts in Turkey.The last part of the work is examined the clarification of the distinction between modern art and contemporary art and the increase of artists, engaged in Contemporary art activities during the 1990s and onwards. In this context, the distinctly different and pioneer works of contemporary art pieces and exhibitions in Turkey, which were also trying to integrated into international art environment, are exemplified. By 2000s, it is seen that artists have started to standing up the art environment seized by capital owners and investors. Thus, the artists are trying to create an alternative space rather than art galleries. As a result, the work-studies protest art and its reasons of revealing into public sphere, the reasons of the protest art and arouse in everyday life and different production type of protest art. The artists are examined with anthologies in terms of the works, galleries, projects, publications in public sphere and international art arena with collaborations between collectives and formations.Key Words: Protest Art in Turkey, Protest Art, The Relationship Between Investor and Artist,Cultural Industry